Đập nhà máy thủy điện Xekaman 1
Vào sâu trong nội địa Lào chừng 50 km, chúng tôi dừng chân ở một ngã ba nhỏ, thuộc huyện Sán - Xay tỉnh Attapư. Tại đây có khoảng ba mươi nóc nhà chủ yếu là người Việt Nam qua đây làm ăn sinh sống. Gia đình ông chủ nhà nghỉ nơi chúng tôi lưu lại là người Nghệ An, họ đã ở đây hơn 10 năm từ trước khi khởi công xây dựng Nhà máy thủy điện Xekaman 1, họ đã chứng kiến bao đổi thay của núi rừng để hôm nay Nhà máy cung cấp những kWh đầu tiên cho lưới điện.
Tại ngã ba này, đi về hướng bắc theo con đường được trải nhựa rộng rãi chạy quanh co giữa đồi núi nhấp nhô khoảng 45 phút, trước mắt chúng tôi hiện ra bóng dáng Nhà máy thủy điện Xekaman 1 tọa lạc nơi sườn núi, bên cạnh là con sông Xekaman trong xanh uốn lượn hiền hòa giữa đại ngàn.
Nhà máy thủy điện Xekaman 1 có công suất 2 x 145 MW, sản lượng điện hàng năm đạt 1.096,56 triệu kWh. Dự án được đầu tư xây dựng theo hình thức BOT với thời hạn là 30 năm. Phương án góp vốn: Công ty Cổ phần Điện Việt Lào (VLPC) góp 75%, Chính phủ Lào góp 25%. Vị trí dự án thuộc địa phận hai huyện Sán-xay và Say-xẹt-tha, tỉnh Attapư. Nhà thầu chính cung cấp thiết bị là Tập đoàn ANDRITZ HYDRO của Áo.
Đội ngũ chuyên gia thuộc ANDRITZ tham gia dự án rất đông đảo, đến từ nhiều quốc gia trên thế giới như Áo, Pháp, Ấn độ, Serbia… có phong cách làm việc chuyên nghiệp và rất thân thiện, nhưng ấn tượng nhất là công tác an toàn trong sản xuất. Vấn đề an toàn trong sản xuất được họ tổ chức hết sức tự nhiên, dễ hiểu nhưng rất chặt chẽ, từ con người, thiết bị, hệ thống chỉ dẫn đến giám sát. Tại công trường nhà máy luôn có một chuyên gia giám sát an toàn thường xuyên liên tục hàng ngày.
Tập thung chuẩn bị tuyên truyền hướng dẫn công tác an toàn sáng thứ hai hàng tuần.
Sáng thứ hai hàng tuần, chuyên gia ANDRITZ sẽ cho cắt điện toàn bộ công trường trong một khoảng thời gian là 20 phút để toàn bộ người lao động, từ đội ngũ chuyên gia, kỹ sư điện đến công nhân dọn vệ sinh, tập trung tại một chỗ để chuyên gia về an toàn hướng dẫn về các nội dung, biện pháp làm việc với từng ngành nghề cụ thể. Ví dụ như đối với việc lấy nguồn điện thì tuyệt đối không được dùng dây cắm thẳng vào ổ điện mà phải có phích cắm hoặc đấu qua aptomat, hàng kẹp. Hay aptomat dùng cho thiết bị nào thì phải có dòng điện định mức đúng với dòng định mức của thiết bị đó, kèm theo là các giải thích đơn giản và dễ hiểu, như nếu người vô tình chạm vào thiết bị rò điện mà aptomat có dòng lớn hơn thiết bị sẽ không cắt được. Thang leo phải có người giữ hoặc phải có móc; chai đựng dung dịch hóa chất, xăng dầu phải là chai thủy tinh hay chai chuyên dùng, tuyệt đối không được dùng chai nhựa sẽ gây ra tai nạn ngoài ý muốn; khi xảy ra sự cố như cháy nổ thì lối nào là lối thoát hiểm và mỗi bảng chỉ dẫn phải được hiểu như thế nào là đúng…Sự giám sát an toàn của chuyên gia được thực hiện bắt đầu tại cổng công trường đến mọi ngóc ngách của nhà máy. Bạn vào cổng mà không có đủ trang bị bảo hộ cá nhân thì họ kiên quyết không cho vào. Bạn vào máy mà giày bảo hộ không đúng chủng loại thì sẽ bị mời ra. Bạn làm việc bên dưới người khác mà không đội mũ bảo hộ thì mời bạn nghỉ. Bạn chuẩn bị lên cao mà trên người chưa mang dây an toàn thì mời ra khỏi công trường…
Những tình huống như vậy thường xuyên được chuyên gia can thiệp với một thái độ lịch sự nhưng rất cương quyết. Khi họ đã can thiệp mà người lao động không chấp hành theo thì họ sẽ lệnh dừng toàn bộ công trường.
Thiết nghĩ, những buổi tập trung như trên được thực hiện thường xuyên hàng tuần, kết hợp với sự giám sát liên tục của chuyên gia cộng với hệ thống biển báo được bố trí đầy đủ và hợp lý sẽ tạo cho người lao động một sự ý thức thường xuyên về an toàn trong sản xuất, được hình thành giống như một phản xạ có điều kiện.
Tác giả và chuyên gia nhà máy.
Trên đường về sau chuyến công tác, tôi luôn suy nghĩ đến các vấn đề về tai nạn lao động, là điều hoàn toàn không ai mong muốn, nhưng thực tế vẫn còn xảy ra nhiều. Để tai nạn không xảy ra, để chúng ta không mất đi những người đồng nghiệp, gia đình không mất đi người thân, vợ không mất chồng, con không mất cha... thì trong những việc chúng ta làm hàng ngày cần phải được thực hiện bài bản nghiêm túc về công tác an toàn; học tập và rèn luyện các kỹ năng công tác cho đến khi thành phản xạ có điều kiện, để đảm bảo an toàn trong công việc hướng tới một môi trường lao động luôn nêu cao về văn hóa an toàn.