Đường ống áp lực Nhà máy Thủy điện An Khê.
Sự kiện này đánh dấu quan trọng việc khai thác tiềm năng về thủy điện, bổ sung cho nguồn điện quốc gia, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh quốc phòng trên địa bàn hai tỉnh Bình Định, Gia Lai nói riêng, khu vực miền Trung - Tây Nguyên và cả nước nói chung.
Hiện nay, Thủy điện An Khê – Ka Nak là Công ty trực thuộc EVNGENCO2, có nhiệm vụ quản lý vận hành 2 nhà máy (Nhà máy Thủy điện An Khê thuộc huyện Tây Sơn - tỉnh Bình Định; Nhà máy Thủy điện Ka Nak thuộc huyện KBang - tỉnh Gia Lai) có tổng công suất lắp máy 173MW. Những năm qua Thủy điện An Khê – Ka Nak không chỉ hoàn thành tốt công tác sản xuất điện năng phục vụ yêu cầu phát triển đất nước mà còn khai thác, sử dụng hiệu quả, đa mục tiêu nguồn nước, góp phần tham gia cắt giảm lũ, bảo vệ môi trường, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích phát điện và nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp ở hạ du, đóng góp thiết thực công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Kiên cường, bản lĩnh trong gian khó
Từ mảnh đất hoang sơ, bao quanh là những ngọn đồi cằn khô của miền núi rừng An Khê - Ka Nak một thuở, những người lính của Ban Quản lý dự án Thủy điện 7 (nay là Công ty Thủy điện An Khê – Ka Nak) đã đặt chân đến đây khai phá. Họ đã làm việc hăng say, quên mình xây nên công trình quốc gia Thủy điện An Khê – Ka Nak, khơi mạch chảy đưa nước về ruộng đồng cho bao miền quê mỗi khi mùa khô hạn đến, hay ngăn được lũ khi mưa bão thét gào. Chẳng nói quá khi chúng tôi ví những người lính thủy điện ấy như những viên gạch hồng đặt nền móng cho sự phồn thịnh của mảnh đất này.
Biết bao câu chuyện xoay quanh thời kỳ nếm mật nằm gai để xây dựng thành công Nhà máy Thủy điện An Khê – Ka Nak. Biết bao mồ hôi, công sức, trí tuệ của các thế hệ người lính thủy điện An Khê – Ka Nak đã đổ xuống nơi núi rừng cách trở để làm nên một công trình tích hợp từ đường hầm áp lực, tháp điều áp, cầu trục chân đê, đập tràn, đập dâng, cụm Nhà máy vận hành thiết bị - mỗi hạng mục ấy cách nhau vài km. Chỉ có sự kiên cường, bản lĩnh trong gian khó cùng lòng yêu nghề như mạch máu truyền khắp nuôi cơ thể đã thôi thúc họ hi sinh những riêng tư cuộc đời để tiếp tục mang lại nguồn sáng cho nhân dân. Trong số họ sẽ chẳng ai quên suốt quãng thời gian dài ròng rã, vài ba tháng trời họ chỉ có thể ghé thăm gia đình 1-2 ngày rồi lại tiếp tục hành trình đầy gian nan nhằm đảm bảo kịp tiến độ công trình được giao.
Sau 5 năm kể từ ngày khởi công 14/11/2005, Nhà máy Thủy điện An Khê – Ka Nak thuộc bậc thang trên cùng của hệ thống thủy điện sông Ba được khởi công xây dựng bao gồm 2 nhà máy, đó là Nhà máy Thủy điện An Khê có công suất lắp đặt 160MW, hồ chứa có dung tích hữu ích là 5,6 triệu m3 nằm trên địa bàn thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai và Nhà máy Thủy điện Ka Nak có công suất lắp đặt 13MW, hồ chứa có dung tích hữu ích 285 triệu m3 nằm trên địa bàn huyện KBang, tỉnh Gia Lai được khánh thành vào năm 2011.
Khu vực đập tràn Nhà máy Thủy điện An Khê.
Nhiều người chắc hẳn chưa quên trận lũ kinh hoàng tháng 11 năm 2013. Lần đầu tiên trong lịch sử ngành Điện, một nhà máy thủy điện lớn bị vùi trong đất, cát. Những tưởng phải bắt đầu lại từ con số 0 nhưng Nhà máy Thủy điện An Khê đã kiêu hùng hòa lưới điện quốc gia sau 45 ngày đêm. Đó là 45 ngày đêm những người lính An Khê – Ka Nak mất ăn, mất ngủ, dầm mình trong bùn lầy, giá rét để tìm và làm sạch máy móc, thử nghiệm thiết bị, khôi phục nhà máy.
Giờ đây, khi các nhà máy vận hành an toàn, ổn định, thì cũng chính họ đã trở thành những người công nhân ngành điện đáng tự hào. Công việc hàng ngày phải làm bạn với những khối thiết bị, cỗ máy khổng lồ, âm thanh ầm ầm căng tai suốt ngày đêm. Khó khăn nhất là vào mùa mưa lũ phải ứng trực 24/24h theo dõi mực nước, thực hiện điều tiết lũ để đảm bảo an toàn cho đập tràn, nhà máy và bà con nhân dân vùng hạ du.
Nhà máy Thủy điện Ka Nak trong một đợt đại tu, sửa chữa.
Qua 10 năm những người lính thủy điện năm ấy từ bỡ ngỡ đến nay đã trưởng thành cả về tuổi đời và tuổi nghề. Sự nhiệt huyết, trách nhiệm, tận tâm, tận tụy với nghề đã góp phần tạo nên một thương hiệu Thủy điện An Khê – Ka Nak hôm nay. Nhiều kỹ sư trẻ trong số đó đã thực sự là các chuyên gia trên các lĩnh vực do mình phụ trách, nhiều sáng kiến cải tiến kỹ thuật và đề án khoa học được Tổng công ty Phát điện 2 đánh giá cao. CBCNV các phòng chuyên môn nghiệp vụ đã vững vàng trong xử lý các công việc cũng như nắm bắt kịp thời các xu thế phát triển, tạo ra một môi trường làm việc thân thiện, đoàn kết, chuyên nghiệp và hiện đại.
Khai thác, sử dụng hiệu quả, đa mục tiêu nguồn nước
Công ty Thủy điện An Khê – Ka Nak luôn tuân thủ chặt chẽ Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Ba được Thủ tướng Chính phủ ban hành và quy trình vận hành hồ chứa Thủy điện An Khê – Ka Nak được Bộ Công Thương ban hành. Tính đến ngày 31/3/2021 Công ty đã sản xuất cung ứng 5.376 tỷ kWh điện năng cho hệ thống điện quốc gia góp phần quan trọng vào công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Không chỉ hoàn thành tốt công tác sản xuất điện năng phục vụ yêu cầu phát triển đất nước mà Công ty Thủy điện An Khê - Ka Nak còn khai thác, sử dụng hiệu quả, đa mục tiêu nguồn nước, góp phần tham gia cắt giảm lũ, bảo vệ môi trường, đảm bảo hài hòa giữa lợi ích phát điện và nhu cầu sử dụng nước sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp ở hạ du.
Có những thời điểm phải đối mặt với muôn vàn khó khăn, nhất là từ giữa mùa mưa năm 2018 đến đầu tháng 10/2020, do hiện tượng El Nino kéo dài trên diện rộng, lượng mưa trên lưu vực hồ chứa An Khê - Ka Nak bị thiếu hụt nghiêm trọng, riêng hai tỉnh Bình Định và Gia Lai hầu như không mưa. Nhiều tháng trời, mực nước hồ thủy điện An Khê - Ka Nak ở ngưỡng xấp xỉ mực nước chết, việc phát điện gặp muôn vàn khó khăn. Đã thế nhu cầu phục vụ tưới tiêu sản xuất nông nghiệp của bà con nông dân địa phương trong vùng hưởng lợi lại tăng lên nhiều hơn so với thiết kế. Từ cuối năm 2019 đến đầu tháng 10/2020 cả 2 nhà máy thủy điện An Khê - Ka Nak chủ yếu dừng phát điện để tập trung ưu tiên nguồn nước cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt ở hạ du, hiệu quả sản xuất điện gần như không tính đến. Tuy nhiên, vượt qua mọi trở ngại, Công ty Thủy điện An Khê - Ka Nak luôn hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao.
Đập tràn Nhà máy thủy điện Ka Nak.
Tích cực đóng góp cho công tác an sinh xã hội
Công ty Thủy điện An Khê – Ka Nak nhận phụng dưỡng, thường xuyên thăm hỏi, động viên Mẹ Việt Nam anh hùng.
Ngoài việc tập trung mọi nguồn lực để hoàn thành sứ mệnh cung cấp điện năng an toàn, ổn định, Công ty còn phát huy tốt vai trò chống hạn và cắt giảm lũ, đảm bảo an toàn vùng hạ du, tích cực đi đầu trong các hoạt động an sinh xã hội.
Hằng năm Công ty đều hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ nộp thuế, phí cho ngân sách Nhà nước với tổng số tiền nộp ngân sách giai đoạn 2011 - 2021 gần 832 tỷ đồng.
Định kỳ hằng năm, Công ty có rất nhiều hoạt động thiết thực như nhận phụng dưỡng 2 bà mẹ Việt Nam anh hùng; xây nhà tình nghĩa cho các gia đình có công với cách mạng; hỗ trợ gia đình chính sách, gia đình nghèo, các nạn nhân chất độc màu da cam/dioxin; tổ chức chương trình “Cắp sách đến trường cùng học sinh nghèo”; tích cực hỗ trợ khắc phục thiên tai cũng như tham gia phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn; hỗ trợ kinh phí sửa chữa một số công trình công cộng thiết thực phục vụ đời sống dân sinh…Trong giai đoạn 2011-2021 tổng số kinh phí Công ty đã thực hiện cho công tác an sinh xã hội là gần 10 tỷ đồng.
Hoạt động thả cá giống tái tạo nguồn lợi thủy sản tại hồ thủy điện Ka Nak, đầu nguồn dòng sông Ba (một trong chín hệ thống sông chính ở nước ta và là con sông lớn nhất ở khu vực Nam Trung Bộ) được Công ty phối hợp với Tổng cục Thủy sản, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Gia Lai thực hiện tốt từ năm 2018 đến nay. Mỗi năm, có gần 85.000 con cá giống có lợi ích kinh tế cao như cá lăng nha, thát lát cườm, trắm cỏ, chép, mè... được thả xuống lòng hồ góp phần tái tạo nguồn lợi thủy sản, làm sạch nguồn nước và môi trường, cân bằng hệ sinh thái.
Chặng đường phía trước của Thủy điện An Khê – Ka Nak sẽ mở ra nhiều cơ hội và thách thức đan xen, nhưng tin rằng, 10 năm qua là bước đệm toàn diện để Thủy điện An Khê – Ka Nak vững vàng phát triển, mạnh mẽ hơn, vươn xa hơn.