Trong phiên thảo luận tại tổ, đã có 44 lượt đại biểu Quốc hội phát biểu, cho ý kiến về Dự thảo Nghị quyết về cơ chế, chính sách đặc thù về dự án điện hạt nhân Ninh Thuận. Đa số đại biểu Quốc hội đã tán thành sự cần thiết ở những nội dung cơ bản của Nghị quyết này.
Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Bộ Công Thương tiếp thu các ý kiến đóng góp; đồng thời trao đổi thêm về 4 nhóm vấn đề:
Thứ nhất, sự cần thiết ban hành Nghị quyết. Điện hạt nhân Ninh Thuận là dự án có công nghệ phức tạp và chỉ một số ít quốc gia sở hữu và nhu cầu vốn đầu tư rất lớn. Thông thường trên thế giới, để hoàn thành đầu tư một dự án điện hạt nhân có quy mô tương tự, thời gian từ khi phê duyệt đầu tư đến khi vận hành trong khoảng 10 năm; trong đó, dự án tiến độ nhanh nhất khoảng 7-8 năm và đều phải có cơ chế chính sách đặc thù để thực hiện dự án này.
Do tính chất phức tạp của Dự án điện hạt nhân và lần đầu tiên được xây dựng ở nước ta, để bảo đảm mục tiêu hoàn thành Dự án trong năm 2030-2031, rất cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh như trong dự thảo Nghị quyết để đẩy nhanh tiến độ và rút ngắn thời gian thực hiện.
Thứ hai, về cơ sở chính trị, pháp lý ban hành Nghị quyết: Hội nghị lần thứ 10 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII đã thống nhất chủ trương tái khởi động Chương trình phát triển điện hạt nhân và Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên phát biểu.
Kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa XV cũng đã ban hành Nghị quyết số 174 về việc “Tiếp tục thực hiện chủ trương đầu tư Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận”; đồng thời, trước đó Quốc hội khóa XII đã ban hành Nghị quyết số 41 về chủ trương đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, trong đó tại Điều 4 quy định: Chính phủ nghiên cứu xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù cho phép chủ đầu tư tích luỹ nguồn vốn; cung cấp tín dụng; bồi thường, hỗ trợ tái định cư; ổn định đời sống nhân dân… để trình Quốc hội xem xét, quyết định.
Thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị và Nghị quyết của Quốc hội khóa XII, Chính phủ đã có Tờ trình số 74 ngày 8/2/2025, trình Quốc hội xem xét, thông qua các cơ chế, chính sách đặc thù cho Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận.
Thứ ba, về phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, tiếp thu ý kiến góp ý của các đại biểu, Cơ quan soạn thảo xin điều chỉnh theo hướng chỉ nêu chung “chủ đầu tư dự án”, đồng thời bổ sung đối tượng áp dụng “tỉnh Ninh Thuận” và “đơn vị được giao nhiệm vụ chuẩn bị dự án”. Những chính sách đặc thù khác nếu có sẽ được Chính phủ tiếp tục nghiên cứu, tổng kết và trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định trong thời gian tới.
Thứ tư, về tính đồng bộ, thống nhất, khả thi của các cơ chế, chính sách đặc thù: Do dự án điện hạt nhân Ninh Thuận có quy mô rất lớn, công nghệ phức tạp, chưa có kinh nghiệm thực hiện ở nước ta nên rất cần có các cơ chế, chính sách đặc thù, đủ mạnh. Tuy nhiên, cơ chế, chính sách này chưa được quy định hoặc khác với các quy định hiện hành của pháp luật Việt Nam nên rất cần phải được Quốc hội thông qua, ban hành Nghị quyết để tạo cơ sở pháp lý cho các bộ, ngành và tỉnh Ninh Thuận thực hiện trong thời gian tới.
Khi được Quốc hội thông qua, các cơ chế, chính sách đặc thù nêu trên sẽ tạo thuận lợi và khả thi cho việc triển khai đồng bộ, đồng thời nhiều hạng mục công trình của Dự án như việc đàm phán hiệp định đối tác, với tổng thầu thực hiện các gói thầu chìa khóa trao tay; lập, phê duyệt báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, nghiên cứu khả thi; thu xếp vốn đầu tư; đền bù di dân, tái định cư, chuẩn bị mặt bằng xây dựng; đào tạo nguồn nhân lực… để góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện, bảo đảm hoàn thành đự án theo chỉ đạo của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước.
Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, để thực hiện mục tiêu hoàn thành Dự án trong năm 2030-2031, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, đáp ứng nhu cầu điện năng cho phát triển kinh tế - xã hội của đất nước trong kỷ nguyên mới và chào mừng kỷ niệm 100 năm ngày thành lập Đảng và 85 năm ngày thành lập nước, rất cần phải có cơ chế, chính sách đặc thù để đẩy nhanh tiến độ thực hiện.
Vì vậy, Chính phủ kính đề nghị Quốc hội xem xét, thông qua Nghị quyết về các cơ chế, chính sách đặc thù cho Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận ngay tại Kỳ họp này để làm cơ sở triển khai thực hiện, tận dụng các điều kiện thuận lợi, tinh thần và khí thế tiến công, vượt khó, đẩy nhanh tiến độ thực hiện các công việc quan trọng ban đầu của Dự án.