Thủy điện Bản Vẽ xả lũ theo quy trình.
Phát biểu khai mạc Hội nghị, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Nguyễn Xuân Cường cho biết, tác động của biến đổi khí hậu diễn ra rất gay gắt, thậm chí những hiện tượng dị thường là hậu quả của biến đổi khí hậu.
Khu vực Bắc Trung bộ có đến 25 con sông, hơn 3.300 hồ đập. Hệ thống dày đặc nhưng phần đa dung tích nhỏ, kết hợp với địa hình có độ dốc lớn, ruộng đồng manh mún nên sau những trận mưa, bão lớn thường để lại nhiều hậu quả. Đặc biệt, diễn biến thời tiết năm nay hết sức bất thường nên càng cần phải nêu cao cảnh giác.
Theo số liệu thống kê, suốt từ tháng 5/2020 đến nay toàn vùng cơ bản không có mưa, thiếu nước tưới trầm trọng đã ảnh hưởng đến 350.000 ha lúa hè thu - mùa, hơn 9.000 ha đang ở chế độ chờ, gần 6.000 ha phải chuyển sang cây màu, 26.000 ha cây trồng chính thức bị hạn, trong đó 1 nửa có nguy cơ mất trắng.
Theo báo cáo tham luận của Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường công nghiệp (Bộ Công Thương), tính đến tháng 6 năm 2020 khu vực Bắc Trung Bộ có 38 hồ chứa thủy điện đã có quy trình vận hành đơn hồ chứa được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Các nhà máy thủy điện chủ yếu nằm trên 3 lưu vực sông gồm sông Mã, sông Cả và sông Hương. Cục đánh giá việc thực hiện các quy định của pháp luật về thủy điện đã có chuyển biến tích cực và rõ rệt, điển hình là năm 2017, 2018, 2019 tại khu vực Bắc Trung Bộ đã xảy ra nhiều trận lũ lớn bất thường nhưng do thực hiện tốt các quy định về quản lý an toàn đập và vận hành hồ chứa nên các đập, hồ chứa thủy điện vận hành an toàn, ổn định; tham gia tích cực vào việc giảm/làm chậm lũ, góp phần bảo đảm an toàn cho vùng hạ du.
Việc vận hành hồ chứa thủy điện bảo đảm mực nước hồ chứa được thực hiện theo nguyên tắc chung trong mùa lũ, các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện phải vận hành hồ chứa để duy trì mực nước hồ ở mực nước trước lũ; khi có bản tin dự báo xuất hiện lũ thì vận hành đưa mực nước hồ về mực nước đón lũ để tạo dung tích đón lũ.
Trước khi vận hành xả lũ, hầu hết các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện thực hiện việc thông báo bằng văn bản đến các cơ quan chức năng và cảnh báo bằng còi tại mặt đập theo đúng quy định, bảo đảm an toàn cho vùng hạ du.
Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường công nghiệp, do đa số các công trình thủy điện có lưu lượng phát điện nhỏ hơn rất nhiều so với lưu lượng xả lũ và mức độ làm tăng mực nước hạ du nhỏ nên từ năm 2017 trở về trước, pháp luật về quản lý an toàn đập thủy điện không quy định về thông báo, cảnh báo trước khi vận hành phát điện. Tuy nhiên, để nâng cao hiệu quả vận hành, đảm bảo an toàn hạ du, Bộ Công Thương đã yêu cầu các chủ sở hữu đập, hồ chứa thủy điện phối hợp với chính quyền và Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các địa phương khảo sát để thống nhất việc lắp đặt bổ sung hệ thống cảnh báo (chủ yếu bằng loa) trực tiếp để bảo đảm an toàn cho người dân vùng hạ du khi vận hành xả lũ và vận hành phát điện. Quy định này đã được Bộ Công Thương cụ thể tại Điều 10 Thông tư số 09/2019/TT-BCT ngày 8/7/2019 của Bộ Công Thương quy định về quản lý an toàn đập, hồ chứa thủy điện.
Để công tác phòng, chống thiên tai khu vực Bắc Trung Bộ đảm bảo toàn diện, Ban Chỉ đạo Trung ương về Phòng chống thiên tai, Bộ NN&PTNT đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường cung cấp kịp thời các thông tin về dự báo mưa và dòng chảy, diễn biến thiên tai, đặc biệt là bão, lũ, ngập lụt, hạn hán, lũ quét, sạt lở đất liên quan đến khu vực ngoài biên giới để Ban Chỉ đạo, các Bộ, ngành, địa phương chủ động ứng phó.
Bộ Công Thương chỉ đạo các hồ thủy điện rà soát, lắp đặt đầy đủ các trang thiết bị theo dõi, quan trắc, giám sát, cảnh báo xả lũ xuống hạ du; phối hợp với địa phương giám sát việc xả lũ theo quy trình đã được phê duyệt; chuẩn bị hàng hóa, nhu yếu phẩm cần thiết và phương án bình ổn giá thị trường, cung cấp và đảm bảo sinh hoạt của người dân khu vực xảy ra thiên tai.
Đối với Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các cấp tại địa phương cần chỉ đạo các chủ hồ thủy điện cùng cơ quan chức năng, chính quyền trên địa bàn tổ chức rà soát, kiểm tra; phương án, vật tư trang thiết bị đảm bảo an toàn công trình; thiết bị theo dõi mưa, dòng chảy, thiết bị cảnh báo xả lũ; bản đồ, mốc ngập lụt hạ du; vận hành xả lũ đúng quy trình được phê duyệt, có sự giám sát của chính quyền địa phương; xử lý nghiêm các chủ hồ không tuân thủ đầy đủ các quy định đã ban hành.