Các nhà đầu tư theo dõi phiên giao dịch khớp lệnh tại sàn Cty chứng khoán Công thương
Để nhìn rõ tình hình này, có lẽ cần nhắc lại hai khái niệm khác nhau về đầu cơ.
Đầu cơ mà chúng ta biết đến trên thị trường hàng hóa là hành vi tạo sự khan hiếm, dùng mọi thủ đoạn để giữ hàng, tạo ra mức cầu lớn hơn nhiều lần so với mức cung, sau đó đẩy giá bán lên để trục lợi. Hàng hóa bị đầu cơ trong thị trường này thường là các mặt hàng thiết yếu trong đời sống như lương thực, thực phẩm, xăng dầu, vé tàu xe vào dịp lễ Tết… mà vì cần thiết người tiêu dùng buộc phải mua với bất kỳ giá nào.
Người đầu cơ trong trường hợp này thường thắng lớn vì họ nắm được hàng hóa trong tay với giá thấp, để rồi khi khan hiếm thì tung ra bán với giá cao, còn nếu chẳng may hàng không lên giá đúng như tính toán thì họ cũng chẳng thiệt thòi bao nhiêu nếu biết thăm dò thị trường để bán ra đúng lúc.
Còn trong TTCK, người đầu cơ là người mua hay bán chứng khoán nhằm thu lợi qua sự thay đổi của giá cả. Khi tham gia TTCK, nhà đầu tư nhắm vào hai mục tiêu: (1) được trả cổ tức cao, (2) chờ đợi chứng khoán lên giá, và nếu ai đó chỉ duy nhất nhắm vào mục tiêu thứ hai thì chính là người đầu cơ.
Chúng ta đều biết TTCK là nơi hội tụ rất nhiều yếu tố rủi ro, nhưng thị trường này không chỉ có rủi ro mà có cả cơ hội, và đầu tư vào cơ hội chính là đầu cơ. Người đầu cơ phải am hiểu diễn biến trên TTCK, theo dõi triển vọng kinh doanh của các công ty và dự đoán được tâm lý của các nhà đầu tư. Vì vậy nên họ thường mua chứng khoán khi có nhiều người bán ra và bán khi có nhiều người đổ xô đi mua. Nếu phán đoán đúng thì họ giàu to, còn sai thì có thể thua đậm.
Đầu cơ trên TTCK không phải là một hành vi xấu, nếu không nói là rất bình thường. Có thể dẫn chứng: khi giá chứng khoán của một công ty tăng mạnh, người đầu cơ sẽ tung ra bán (để kiếm lời), điều này sẽ làm cho giá cổ phiếu của công ty đó không tăng cao thêm nữa. Hay khi giá cổ phiếu một công ty bắt đầu sụt xuống, họ đổ tiền mua vì kỳ vọng khi công ty làm ăn tốt hơn thì giá cổ phiếu của công ty sẽ lên.
Do cổ phiếu được mua nhiều – có nghĩa là cầu tăng – mà sự giảm giá được chặn lại để trở nên bình thường như một cơn sóng nhẹ (đó là đường biểu diễn hình sin trên TTCK). Hành vi của người đầu cơ phần nào mang tính điều hòa thị trường làm cho cơn sốt chứng khoán bớt hung hãn. Điều này làm cho các nhà đầu tư nhỏ khỏi rơi vào hai thái cực hoặc là lời nhiều hoặc lỗ to và nhất là không bị trắng tay.
Thế nhưng cũng có các hành vi đầu cơ không lành mạnh. Đó là khi một tổ chức hay cá nhân câu kết để nắm được những thông tin nội bộ, những thông tin không được công bố hoặc chưa sẵn sàng để công bố đồng loạt và rộng rãi cho công chúng, qua thông tin rò rỉ này người đầu cơ tung tiền mua cổ phiếu sắp được công ty bán ra, tạo nên tình trạng khan hiếm để trục lợi. Đây là hành vi mua bán nội gián cần được sớm ngăn chặn trong tình hình hiện nay.
Gạt ra ngoài những yếu tố tiêu cực đó, thì đầu cơ chứng khoán mang ý nghĩa lành mạnh và chúng ta không nên dị ứng với hai chữ đầu cơ. Hàng hóa trên TTCK có nhiều chủng loại (cổ phiếu của nhiều công ty khác nhau, trái phiếu công ty, trái phiếu Chính phủ…) và đó không phải là loại hàng hóa thiết yếu trong đời sống. Người chơi chứng khoán có nhiều khả năng chọn lựa, thậm chí không mua cổ phiếu nào cả thì cuộc sống chẳng phải vì thế mà khó khăn.