Điện cho sản xuất công nghiệp Ảnh: T.My (ST)
Bà Marilyn Showalter, giám đốc điều hành của PPI, nói rằng chênh lệch về giá điện này giải thích vì sao các khách hàng công nghiệp gặp khó khăn khi họ phải cạnh tranh với các đồng nghiệp ở các bang điều tiết. Không thể đổ lỗi khoảng chênh lệch này hoàn toàn cho phi điều tiết, nhưng theo như bà nhận xét, cái gọi là thị trường điện cạnh tranh gây bất lợi cho sức cạnh tranh.
11 bang (California, Connecticut, Delaware, Maine, Maryland, Massachusetts, Michigan, New Hampshire, New Jersey, Rhode Island và Texas) và Quận Columbia đã phi điều tiết giá điện và hộ tiêu thụ tại các bang này trả tiền điện theo giá thị trường. Ngoài ra bang Montana đã phi điều tiết giá điện công nghiệp (không áp dụng cho điện sinh hoạt) trong thời kỳ được phân tích trong nghiên cứu này; hiện nay Montana đang quay lại với mô hình điều tiết.
Nghiên cứu của PPI, dựa trên số liệu của Bộ Năng lượng, phát hiện rằng khoảng chênh lệch giá điện giữa các bang phi điều tiết và có điều tiết đã tăng lên đáng kể từ năm 1999, khi quá trình phi điều tiết bắt đầu triển khai. Giá điện tính chung cho các bang phi điều tiết đã tăng nếu tính theo đồng đô la thực, đã tăng nếu tính theo tỉ lệ phần trăm mức trung bình của cả nước và cũng đã tăng nếu tính theo tỉ lệ phần trăm của giá tại các bang có điều tiết.
Những phát hiện chính gồm:
- Chênh lệch về giá điện công nghiệp bán lẻ giữa các bang phi điều tiết và có điều tiết đã tăng gần gấp ba lần từ năm 1999, từ mức 1,09 cent/kWh năm 1999 lên 3,08 cent/kWh năm 2007. Năm 1999, giá trung bình 1 kWh điện công nghiệp tại các bang hiện nay là phi điều tiết là 5,23 cent, so với 4,14 cent tại các bang điều tiết. Năm 2007, giá điện trung bình tại các bang phi điều tiết là 8,60 cent so với 5,52 cent tại các bang có điều tiết.
- Năm 1999, các khách hàng công nghiệp tại các bang hiện nay là phi điều tiết đã phải trả 3,7 tỷ USD tiền điện (USD năm 2006) nhiều hơn so với họ phải trả nếu như họ được mua điện với giá trung bình tại các bang có điều tiết; hiện nay họ phải trả 7,2 tỷ USD nhiều hơn so với số tiền họ phải trả nếu họ được mua điện với giá trung bình tại các bang có điều tiết. Giá trị lũy tích trong 8 năm (2000 - 2007) của khoản chênh lệch giá mua điện này, nếu số tiền này được đầu tư với lãi suất thực, là 55 tỷ USD.
- Từ năm 1999, giá điện công nghiệp tại các bang phi điều tiết đã tăng từ 18% cao hơn lên 37% cao hơn mức trung bình của cả nước, trong khi giá điện công nghiệp tại các bang có điều tiết đã hạ từ 7% thấp hơn xuống còn 12% thấp hơn so với giá trung bình của cả nước. Như vậy, chênh lệch giữa hai giá này tăng từ 25 lên 49 điểm phần trăm.
- So sánh trực tiếp hai nhóm này, từ năm 1999, giá điện công nghiệp phi điều tiết đã tăng từ 26% cao hơn lên 56% cao hơn giá điện có điều tiết.
- Trong số 10 bang được xếp loại theo mức tăng lớn nhất về giá điện công nghiệp từ năm 1999, tất cả đều là các bang phi điều tiết (trừ hai bang Hawaii và Alaska) đó là: Maryland, Connecticut, Massachusetts, Washington, D.C., Maine, Rhode Island, New York và Texas.
Bà Showalter cho rằng, thủ phạm chính của sự chênh lệch về giá này là các thiết kế về thị trường bán buôn được các tổ chức truyền tải vùng (regional transmission organization - RTO) sử dụng. Theo bà Showalter, tại các RTO, nguồn cung cấp điện đắt nhất, thường là nhà máy điện chạy bằng khí tự nhiên, đặt ra giá cho tất cả các nguồn cung cấp cần thiết, cho dù giá thành sản xuất là bao nhiêu. Còn trong các hệ thống có điều tiết, dựa trên chi phí thì nguồn chi phí cao hơn sẽ không ảnh hưởng đáng kể tới lượng tiền khách hàng phải trả cho nguồn điện chi phí thấp hơn.
Giá điện bán buôn trung bình: Các bang có điều tiết so với các bang phi điều tiết
Theo đồng đô la năm 2006 (cent/kWh)
Cho các khoảng thời gian 12 tháng kết thúc vào tháng 7 mỗi năm, tới tháng 7/2007, nguồn EIA.
Các bang phi điều tiết gồm: California, Connecticut, Columbia, Delaware, Massachusetts, Maryland, Maine, Michigan, New Hampshire, New Jersey, New York, Rhode Island và Texas.
Tất cả các bang còn lại là điều tiết
Nghiên cứu này đã phân tích số liệu gần đây nhất nhận được từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (thuộc Bộ Năng lượng), tính đến tháng 7/2007 về giá bán tổng (cho sản xuất, truyền tải và phân phối) cấp cho tất cả các khách hàng công nghiệp trong một bang. Nghiên cứu này tính giá trong 12 tháng, kết thúc vào tháng 7 mỗi năm, cho tới tháng 7/2007. Hình vẽ (trích từ bản nghiên cứu) cho thấy xu hướng biến động giá tính theo đồng đô la năm 2006. Có thể thấy kể từ năm 1991, trong các khoảng thời gian 12 tháng kết thúc vào tháng 7/2000 (trước khi thực hiện phi điều tiết), giá thực có xu hướng giảm đối với cả hai nhóm. Tuy nhiên, kể từ đó, giá thực cho nhóm phi điều tiết tăng vọt, trong khi đó giá thực tại nhóm có điều tiết chỉ tăng nhẹ.
Mặc dù nghiên cứu này tập trung vào các khách hàng công nghiệp, nhưng nó cũng cho biết về giá điện cho tất cả loại khách hàng (sinh hoạt, thương mại và công nghiệp). Với cả hai nhóm thì chênh lệch về giá điện bán lẻ giữa các bang phi điều tiết và có điều tiết tăng hơn gấp đôi, từ 2,1 cent/kWh năm 1999 lên 4,3 cent/kWh năm 2007. Giá trị lũy tích cho chênh lệch về giá điện giữa các bang có điều tiết và phi điều tiết, nếu đầu tư với lãi suất thực là 5% sẽ là 337 tỷ USD (đồng USD năm 2006).