Cửa nhận nước Nhà máy Thủy điện Hòa Bình.
PV: Xin ông cho biết tình hình sản xuất điện của các nhà máy thủy điện trong quý I/2020?
Ông Nguyễn Quốc Chính: Năm 2020, theo kế hoạch EVN sản xuất trên 260 tỷ kWh, trong đó sản lượng điện phát ra từ các nhà máy thuỷ điện khoảng 72 tỷ kWh. Cho đến hết quý I/2020, sản lượng thuỷ điện huy động được đạt 8,93 tỷ kWh, thấp hơn nhiều so với các năm trước (năm 2019 phát 10,8 tỷ, năm 2018 phát 12,4 tỷ kWh) và thấp nhất trong 5 năm trở lại đây. Trong tháng 3 này, hầu hết các nhà máy thủy điện chỉ đạt từ 70%-90% theo kế hoạch theo phương thức tháng (mặc dù phương thức đặt ra đã điều chỉnh phù hợp với tình hình thuỷ văn cũng như mục đích tăng cường tích nước cho mùa khô). Cá biệt có NMTĐ Lai Châu chỉ đạt 11% phương thức tháng do lưu lượng về hồ Lai Châu quá thấp.
Các tháng tiếp theo trong mùa khô năm 2020, sản lượng tiếp tục giảm do dung tích hữu ích trên hồ còn ít và dòng chảy đến các hồ thấp hơn nhiều so với năm 2019 cũng như trung bình nhiều năm.
PV: Theo ông đánh giá đâu là nguyên nhân chính khiến sản lượng thủy điện 3 tháng đầu năm thấp như vậy?
Ông Nguyễn Quốc Chính: Nguyên nhân chính khiến các nhà máy thuỷ điện không phát được sản lượng thiết kế là do năm 2019 là một năm đặc biệt khô hạn, các lưu vực sông hầu như không có lũ (đặc biệt là các lưu vực lớn như sông Đà, sông Đồng Nai, sông Sê San…) dẫn đến các hồ chứa không tích được nước theo kế hoạch trong khi vẫn phải phát điện phục vụ kinh tế xã hội, cấp nước phục vụ sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp vùng hạ du. Các tháng đầu năm 2020, dòng chảy đến các hồ chứa thuỷ điện cũng thấp hơn nhiều so với trung bình nhiều năm dẫn đến việc khai thác các nhà máy thuỷ điện rất hạn chế.
Đến hết quý 1/2020 lượng nước trên các hồ thuỷ điện của cũng chỉ còn khoảng 35% dung tích hữu ích trong khi thời gian tới cao điểm sử dụng điện vào cuối mùa khô vẫn còn dài. Hiện tại, để giữ nước trên các hồ thuỷ điện để đảm bảo cấp điện cho cao điểm mùa khô 2020, EVN đã phải tăng cường phát điện của các loại hình phát điện có giá thành cao (như dầu) để đảm bảo cung ứng đủ điện cho kinh tế xã hội của đất nước trong mọi điều kiện. Trong đó, quý I, Tập đoàn huy động 33,91 tỷ kWh nhiệt điện than, tăng 21,3 % so với cùng kỳ năm 2019; Nhiệt điện dầu huy động 1,02 tỷ kWh, tăng gần 1 tỷ kWh so cùng kỳ năm 2019;
PV: Theo đánh giá của Trung tâm Dự báo khí tượng Thủy văn Quốc gia cũng như nhận định của EVN, thời gian tới các thủy điện sẽ ra sao thưa ông? Những lưu vực sông nào sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng khô hạn?
Ông Nguyễn Quốc Chính: Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Quốc gia, trong thời gian tới khô hạn và cạn kiệt vẫn là chủ đạo, đặc biệt là khu vực Trung Bộ (từ Thanh Hoá đến Bình Thuận) và Tây nguyên. Một số hồ chứa có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc đảm bảo cấp nước cho hạ du đang có mực nước rất thấp, dung tích còn lại rất nhỏ (như hồ A Vương, Sông Bung 4, Ka Nak, Đại Ninh, Hàm Thuận, Đơn Dương…). EVN đang cùng các địa phương có liên quan lập và thực hiện kế hoạch vận hành chi tiết theo từng ngày, từng tuần, từng tháng tuỳ thuộc vào lượng nước về và nhu cầu thực tế để đảm bảo việc đáp ứng cao nhất các nhu cầu dùng nước phục vụ sinh hoạt của nhân dân vùng hạ du và các nhu cầu cấp thiết cho sản xuất kinh doanh.
PV: EVN đã và đang phối hợp với các bộ, ngành, địa phương như thế nào để sử dụng nguồn nước tiết kiệm, hiệu quả thưa ông?
Ông Nguyễn Quốc Chính: Ngay từ cuối năm 2019, nhận thấy tình hình khó khăn về thuỷ văn và khả năng tích nước của các hồ chứa thuỷ điện đáp ứng kế hoạch sản xuất kinh doanh năm 2020, EVN đã phối hợp với các bộ ban ngành báo cáo Chính phủ về thực trạng và các đề xuất kiến nghị. Thủ tướng Chính phủ đã có Chỉ thị số 04 năm 2020 về triển khai các giải pháp cấp bách phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn.
Thực hiện Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ, EVN đã phối hợp với Bộ NN&PTNT, Tài Nguyên và Môi trường, Công Thương… và các địa phương lập kế hoạch chi tiết cho việc vận hành các hồ chứa thuỷ điện ưu tiên việc đáp ứng các nhu cầu dùng nước của nhân dân vùng hạ du và đảm bảo an ninh năng lượng cho đất nước. Các bộ ban ngành cũng hỗ trợ tối đa cho EVN trong việc thực hiện các giải pháp trong Chỉ thị và có các văn bản hướng dẫn, hỗ trợ cần thiết để EVN vẫn đáp ứng các nhu cầu sử dụng nước, an ninh năng lượng và phù hợp với các quy định hiện hành.
Tuy vậy, Tập đoàn kiến nghị các địa phương có phương án sử dụng nước hiệu quả, hạn chế các yêu cầu xả nước hạ du vượt quá nhu cầu thực tế nhằm tránh lãng phí nguồn nước, đảm bảo đủ nước cho phát điện đến cuối mùa khô cũng như tích nước hiệu quả trong mùa lũ.
Ngoài ra, EVN mong muốn người dân cùng chung tay bằng cách sử dụng điện tiết kiệm, hiệu quả, tắt các thiết bị điện không cần thiết để chung tay cùng EVN đảm bảo an ninh năng lượng đất nước.
PV: Xin cảm ơn ông!