Đại biểu Lê Minh Chuẩn (Đoàn tỉnh Quảng Ninh) phát biểu tại phiên thảo luận.
Từ đó đến nay, nước ta đã triển khai thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và hai kế hoạch 5 năm.
Kết quả thực hiện sau 10 năm, kinh tế - xã hội nước ta có sự phát triển mạnh, dân số tăng 1,11 lần. GDP hiện hành tăng 2,4 lần, bình quân đầu người tăng 2,13 lần, GDP theo thời giá cố định 2010 tăng 1,73 lần. Theo đó, tiêu dùng năng lượng điện năng ngày càng tăng cao. Tổng cung năng lượng sơ cấp tăng 2,2 lần, sản lượng điện sản xuất tăng 2,48 lần. Xét trên phương diện sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua các chỉ tiêu cường độ năng lượng và cường độ điện năng tính theo GDP thời giá cố định 2010 cho thấy: từ 2010 – 2019, chỉ tiêu cường độ năng lượng tăng 1,27 lần; chỉ tiêu cường độ điện năng tăng 1,43 lần. Như vậy, hiệu quả sử dụng năng lượng điện năng nước ta ngày càng giảm.
Nguyên nhân chính theo ông Lê Minh Chuẩn là, về trình độ công nghệ, kỹ thuật, thiết bị và quản lý sử dụng trong các ngành, lĩnh vực sản xuất còn bất cập, hạn chế dẫn đến mức tiêu hao nhiên liệu điện năng cao. Cùng với đó là, dân số tăng, thu nhập ngày càng tăng, mức tiêu dùng năng lượng điện năng trong sinh hoạt tăng cao. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch còn chậm và chưa thực sự theo hướng sử dụng năng lượng hiệu quả.
Trong các nguyên nhân nêu trên, đại biểu Lê Minh Chuẩn cho rằng, nguyên nhân quan trọng mang tính chiến lược là do tái cơ cấu nền kinh tế mới chỉ định hướng chung là chuyển dịch theo hướng công nghiệp và dịch vụ mà chưa gắn với mục tiêu cụ thể về sử dụng năng lượng hiệu quả.
Để thực hiện mục tiêu đề ra trong Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị Về Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia Việt Nam đến 2030, tầm nhìn đến 2045, ông Lê Minh Chuẩn đề nghị:
Một là, cần tuyên truyền, nâng cao nhận thức và phân biệt rõ nội hàm, khái niệm sử dụng năng lượng tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả để có cơ chế, chính sách và giải pháp thực hiện phù hợp. Hiện nay, nội hàm của 2 khái niệm này còn hiểu chung chung, chưa tách biệt rõ ràng.
Quy định trong Luật Sử dụng năng lượng và tiết kiệm, hiệu quả năm 2010 thực chất mới chỉ đề cập đến khía cạnh sử dụng năng lượng tiết kiệm với nghĩa là vẫn đảm bảo nhu cầu mục tiêu đặt ra nhưng với mức tiêu hao năng lượng thấp hơn. Theo đó, các chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả cũng chỉ đề ra mục tiêu và các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện giảm năng lượng.
Đại biểu Lê Minh Chuẩn đề nghị Chính phủ và các bộ quy định rõ ràng 2 khái niệm sử dụng năng lượng tiết kiệm và sử dụng năng lượng hiệu quả như sau: sử dụng năng lượng tiết kiệm là cùng một kết cấu đầu ra nhưng với mức tiêu hao năng lượng đầu vào ít hơn; sử dụng năng lượng hiệu quả là cùng một mức tiêu hao năng lượng đầu vào nhưng đạt được kết quả đầu ra nhiều hơn.
Tuy kết quả cuối cùng của 2 trường hợp trên đều giảm mức tiêu hao năng lượng trên cùng một đơn vị đầu ra, nhưng bản chất về việc áp dụng trong thực tiễn khác nhau. Cụ thể sử dụng năng lượng tiết kiệm áp dụng trong sản xuất những tiến bộ khoa học kỹ thuật để giảm tiêu hao nhiên liệu, điện năng và Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả chủ yếu theo hướng này. Còn sử dụng năng lượng hiệu quả là áp dụng đối với đầu tư phát triển, mở rộng các lĩnh vực sản xuất kinh doanh có giá trị kinh tế cao nhưng tiêu hao năng lượng ít. Theo đó, để nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng thay vì đầu tư phát triển các ngành, lĩnh vực tiêu hao nhiều năng lượng chuyển sang đầu tư phát triển các ngành, lĩnh vực tiêu hao ít năng lượng.
Hai là, với nhận thức nêu trên, đi đôi với sử dụng năng lượng tiết kiệm cần tăng cường sử dụng năng lượng hiệu quả trên cơ sở áp dụng các giải pháp kỹ thuật tiên tiến. Cần đẩy mạnh thực hiện tái cơ cấu nền kinh tế gắn với mục tiêu sử dụng năng lượng hiệu quả theo hướng: ngành, lĩnh vực sản xuất, tiêu hao nhiều năng lượng, chỉ hạn chế mức quy mô vừa đủ để đáp ứng được nhu cầu trong nước; ngành, lĩnh vực sản xuất, tiêu hao ít năng lượng nhưng đem lại giá trị kinh tế cao thì ưu tiên phát triển theo hướng này. Trên cơ sở đó, Chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, cụ thể hóa mục tiêu và đề ra nhiệm vụ, giải pháp đồng bộ để thực hiện.