Tổng Giám đốc EVN Trần Đình Nhân (bên phải) trao đổi với Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Võ Văn Hưng (đứng giữa), lãnh đạo EVNNPT tại TBA 220kV Lao Bảo. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Thực ra, đối với ngành Điện, hoàn thành một công trình ở cấp điện áp 220kV không phải là một vấn đề lớn lao. Một năm, Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia hoàn thành hàng trăm công trình truyền tải, nhưng đối với một vùng đất như Hướng Hóa - một vùng đất mang theo bao khát vọng về sự đổi thay, sự “hóa rồng” từ những hoang sơ và đầy rẫy đạn bom nay gánh vác những trọng trách phát triển kinh tế thì đó là một sự kiện quan trọng.
Hướng Hóa - mỗi lần nhắc tới vùng đất này tâm hồn tôi lại ngân rung bao kỷ niệm như chẳng bao giờ dứt rời ra được những dư ba dĩ vãng. Kể từ 1-10-1975 là ngày đặt dấu mốc cho cuộc “thiên di” của 305 hộ dân với 1.790 nhân khẩu của xã Triệu Phước lên dựng xây Tân Phước (tên gọi cũ của thị trấn Lao Bảo), vùng đất khắc nghiệt có nhà đày Lao Bảo được thực dân Pháp xây dựng để giam cầm những người yêu nước, là một thung lũng cái gì cũng thiếu, chỉ có gió bão, bom đạn, bệnh sốt rét là... thừa. Ở đâu đủ bốn mùa xuân hạ thu đông, đất này chỉ có hai khúc thời gian, mưa và nắng. Mùa nắng, nóng rát thịt da và gió... Dẫu không sinh ra ở đây nhưng dường như tôi đã được gắn kết với miền gió nóng này như một cam kết lâu bền.
Nghi thức cắt băng khánh thành. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Có những bài thơ gắn bó với một địa danh đến nỗi được xem như “bản giới thiệu kinh điển” về một vùng đất, thiết tha như một chân lý, nghĩ rất khó để thay đổi được, như bài thơ mà nhà thơ Chế Lan Viên đã viết mà mỗi lần nhắc đến Quảng Trị ai cũng nhớ: Ơi gió Lào ơi người đừng thổi nữa / Những ruộng đói mùa những đồng đói cỏ / Những đồi sim không đủ quả nuôi người / Cuộc sống gian lao ít tiếng nói cười... Vậy mà trước sự biến dịch của thời gian và sự phát triển của thời đại, những ý nghĩa bài thơ kinh điển kia đã thay đổi không tưởng.
Từ những trận gió Lào ào ào như chiến mã vượt qua dải Trường Sơn thổi xác xơ bao nhiêu núi đồi, bao nhiêu bản làng, bao nhiêu phận người ấy bỗng sinh ra tiền ra bạc, tạo ra nguồn năng lượng cho quốc gia và nguồn thu cho ngân sách cho Quảng Trị. Gió Lào đang giúp miền đất này đẻ ra tiền từ… gió. Hướng Hóa đang “Chuyển bất lợi thành lợi thế” – điều này đã trở thành một triết lý phát triển cho vùng đất lâu nay chỉ được nhắc đến trong các ví dụ về nghèo khó.
Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Bảy tháng trước đây, ngày 12-3-2021, tại Hội nghị thúc đẩy phát triển năng lượng trên địa bàn tỉnh Quảng Trị với sự có mặt của Tổng Giám đốc Tập đoàn Điện lực Việt Nam - Trần Đình Nhân, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị - Võ Văn Hưng đã đưa ra những con số đầy lạc quan về Quảng Trị trở thành một trung tâm năng lượng của miền Trung và của quốc gia trong tương lai không xa. Thế mà chỉ sau chưa đầy 2 tháng, con số ấy đã tăng nhanh và cách xa những dự kiến.
Theo số liệu của tỉnh Quảng Trị, đã có 84 dự án điện gió được đề xuất với tổng quy mô công suất khoảng 4.030,85 MW, trong đó: có 31 dự án được Bộ Công Thương phê duyệt quy hoạch với tổng công suất 1.177,2 MW; 53 dự án với tổng công suất 2.853,65 MW đã trình Bộ Công Thương xem xét bổ sung quy hoạch. Bên cạnh đó, có 8 dự án đang trong giai đoạn nghiên cứu, khảo sát, lập hồ sơ bổ sung quy hoạch với tổng công suất 1.620 MW. Với các dự án đã được quy hoạch và đã đề xuất bổ sung quy hoạch, trong thời gian tới Quảng Trị phấn đấu trở thành Trung tâm năng lượng của khu vực miền Trung với quy mô công suất khoảng từ 13.000 - 15.000 MW. Đến năm 2025 Quảng Trị phấn đấu đạt quy mô công suất phát điện khoảng 4.000 MW, đến năm 2030 đạt khoảng 10.000 MW”.
Hành lang điện gió miền tây Hướng Hóa sẽ kết nối song hành với một vùng duyên hải với các dự án năng lượng, đặc biệt là nhà máy điện khí LNG tại Khu kinh tế Đông Nam Quảng Trị thực sự mở ra những hứa hẹn cho vùng đất đã chịu quá nhiều đau thương mất mát trong hai cuộc kháng chiến.
Có thể nói chưa bao giờ Quảng Trị lại có chương trình phát triển năng lượng lớn như hiện nay. Giấc mơ về một trung tâm năng lượng của miền Trung và của Việt Nam đang đến với vùng đất khắc nghiệt nắng gió này. Và cùng với những dự án năng lượng tái tạo, dự án Trạm biến áp 220kV Lao Bảo và đường dây 220kV Đông Hà – Lao Bảo được khẩn trương xây dựng nhằm truyền tải hết công suất tại các Nhà máy điện gió phía Tây Quảng Trị và các thủy điện nhỏ trong khu vực lên Hệ thống điện Quốc gia, góp phần quan trọng đảm bảo cung cấp điện an toàn, tin cậy cho các phụ tải thuộc khu vực Trung Trung Bộ (Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế) và giảm tổn thất cho lưới điện khu vực. Dự án Trạm biến áp 220kV Lao Bảo và đường dây 220kV Đông Hà – Lao Bảo đã tạo ra một động lực mạnh mẽ và điều kiện cho Hướng Hóa vươn lên với vai trò một trung tâm năng lượng Quốc gia.
Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Nhận thức được tầm quan trọng của dự án, Ban Quản lý Dự án các công trình điện miền Trung (CPMB)– đơn vị thực hiện quản lý dự án đã khẩn trương thực hiện các thủ tục lựa chọn nhà thầu gói thầu tư vấn thiết kế của dự án để trình Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) phê duyệt. Theo đó, Hợp đồng tư vấn thiết kế giai đoạn lập Dự án đầu tư đã được ký trong năm 2017; Hợp đồng tư vấn giai đoạn lập Thiết kế kỹ thuật – dự toán ký năm 2019.
Sau gần 18 tháng thi công, ngày 30-6-2021, hoàn thành đóng điện máy biến áp AT2 và MBA AT1 hoàn thành đóng điện ngày 13-9-2021, hoàn thành đóng điện máy biến áp AT1 Trạm biến áp 220kV Lao Bảo và sau 21 tháng, ngày 1-10-2021, đóng điện hoàn thành đường dây 220kV Đông Hà – Lao Bảo.
Dự án đã được hoàn thành đóng điện theo đúng tiến độ được giao trong điều kiện vô cùng khó khăn không chỉ là thời tiết khắc nghiệt. Trở ngại lớn hơn cả là toàn bộ thời gian thi công dự án đều trong giai đoạn dịch covid – 19 diễn biến phức tạp. Vì vậy, bên cạnh sự chỉ đạo trực tiếp của EVN, EVNNPT, thì CPMB đã chủ động cùng với các đơn vị liên quan nỗ lực làm việc ngày đêm, thành lập các Ban tiền phương, cử đội ngũ cán bộ nòng cốt, có nhiều kinh nghiệm và có tinh thần trách nhiệm liên tục bám sát công trình, nghiên cứu và đề xuất nhiều giải pháp khoa học, khắc phục khó khăn nhằm đẩy nhanh tiến độ, đảm bảo chất lượng, hiệu quả của công trình; chủ động phối hợp chặt chẽ với các Công ty Tư vấn, Xây lắp, địa phương và các đơn vị liên quan ngay tại hiện trường để kịp thời giải quyết vướng mắc phát sinh, quyết tâm đóng điện đưa dự án Trạm biến áp 220kV Lao Bảo và Đường dây 220kV Đông Hà - Lao Bảo vào vận hành đúng kế hoạch, đón đầu truyền tải hết công suất tại các Nhà máy điện gió phía Tây tỉnh Quảng Trị và các thủy điện nhỏ trong khu vực lên Hệ thống điện Quốc gia.
Đường dây 220kV Đông Hà- Lao Bảo. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Giám đốc Ban Quản lý dự án các công trình điện miền Trung - Nguyễn Đức Tuyển cho biết, trong quá trình thực hiện CPMB đã phê duyệt hiệu chỉnh Thiết kế kỹ thuật – dự toán đoạn tránh rừng tự nhiên để hạn chế ảnh hưởng đến rừng tự nhiên, phù hợp với quy định của Luật Lâm nghiệp và đoạn qua khu đất sản suất cây trồng Macca do Công ty TNHH My Anh- Khe Sanh quản lý sử dụng theo yêu cầu của Công ty TNHH My Anh- Khe Sanh và UBND tỉnh Quảng Trị để đảm bảo quy trình công nghệ sản xuất sản phẩm cây trồng theo Vietgap và Global gap.
Đến cuối tháng 5-2021, sau 17 tháng thi công, tại Trạm biến áp 220kV Lao Bảo vẫn chưa đóng điện được do nhiều yếu tố khách quan, đường dây trung thế 22kV cấp điện tự dùng cho trạm vẫn còn 6 vị trí móng đang còn vướng mắc chưa thi công được. Phần đường dây vẫn còn 01 vị trí móng, 258m2 mở rộng ngăn xuất tuyến tại trạm 220kV Đông Hà và 49 khoảng cột hành lang tuyến chưa hoàn thành bàn giao mặt bằng. Mặc dù công tác thi công được triển khai hết sức khẩn trương và đồng loạt trên toàn tuyến đường dây, nhưng việc chậm bàn giao mặt bằng đã làm ảnh hưởng đến tiến độ của dự án. Chỉ đạo sát sao, phối hợp tháo gỡ bất kể ngày hay đêm và kết quả đã không phụ lòng quyết tâm của những cán bộ quản lý dự án và những người thợ xây lắp đường dây.
Cứ mỗi lần đến Hướng Hóa là thấy mọi thứ lại khác dần đi. Có lẽ sự đổi thay chính thức bắt đầu với sự hiện diện của những công trình năng lượng và hôm nay, sự hiện diện một công trình lưới điện 220kV từ Tây Trường Sơn, từ một miền biên viễn.
Xuyên qua dọc dặm dài miền Tây Quảng Trị, thấy cả một đại công trường điện gió đang hoạt động, chạy đua với thời gian. Dễ nhận ra sinh khí của miền đất Hướng Hóa đang trở lại qua sự nhộn nhịp của phố huyện, qua những cung đường rầm rập tiếng xe, qua những mặt người phơi phới. TBA 220kV Lao Bảo và đường dây 220kV Đông Hà – Lao Bảo đi vào vận hành để sẵn sàng nối truyền tải công suất 18 dự án điện gió với tổng công suất 640MW.
Theo Chủ tịch UBND tỉnh Quảng trị Võ Văn Hưng, Quảng Trị được đánh giá là tỉnh có tiềm năng lớn trong phát triển các dự án năng lượng từ phía Tây và khu vực biển Cửa Đại. Các dự án năng lượng trên địa bàn tỉnh đã được bổ sung vào Quy hoạch điện VII điều chỉnh với tổng công suất 3.300MW; các dự án trình bổ sung vào Quy hoạch điện VIII có tổng công suất trên 10.000MW. Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Trị lần thứ XVII nhiệm kỳ 2020 – 2025 đã xác định công nghiệp năng lượng là lĩnh vực đột phá phát triển, mà một trong 3 trụ cột chính để phát triển kinh tế là xây dựng Quảng Trị trở thành Trung tâm năng lượng của miền Trung vào năm 2030. Trong dịp khánh thành công trình TBA 220kV Lao Bảo và đường dây 220kV Đông Hà – Lao Bảo, Chủ tịch UBND Võ Văn Hưng cũng nói lên nguyện vọng của chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Trị và mong muốn Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Tổng Công ty Truyền tải điện Quốc gia quan tâm đầu tư trạm biến áp 500kV và đường dây 500kV để đảm bảo điều kiện đấu nối truyền tải công suất các dự án năng lượng trên địa bàn tỉnh, góp phần quan trọng để Quảng Trị trở thành Trung tâm năng lượng của miền Trung như mục tiêu đã đề ra. Lãnh đạo tỉnh Quảng Trị cam kết tích cực hỗ trợ thực hiện công tác giải phóng mặt bằng và coi việc thực hiện công tác giải phóng mặt bằng là trách nhiệm của tỉnh để các dự án triển khai và hoàn thành đúng tiến độ.
Mọi người vẫn gọi Hướng Hóa là Hang gió. Hang gió hoang vu ngày nào đã có một dàn chong chóng hiện đại đang quay để cho vùng đất này những dòng điện quý giá và từ đây, công trình trạm biến áp 220kV Lao Bảo và đường dây 220kV Đông Hà – Lao Bảo không chỉ truyền tải điện đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của Quảng Trị mà còn đảm bảo cung cấp điện an toàn và tin cậy cho phía Tây Quảng Bình và Tây Thừa Thiên Huế. Những người lính truyền tải điện đã có mặt ở Hang Gió để cùng với nhân dân Hướng Hóa xây dựng một tương lai tươi sáng của vùng đất chịu thương, chịu khó.