Ảnh minh họa.
So với kế hoạch ban đầu do Viện Quy hoạch Thủy lợi tính toán, tổng lượng xả thấp hơn khoảng 0,5-0,7 tỷ m3.
Theo Tổng cục Thủy lợi, để bảo đảm bổ sung nước cho hạ du theo kế hoạch, EVN đã tăng cường phát điện trước các đợt lấy nước 2-3 ngày để dâng mực nước hạ du sông Hồng theo đúng quy định. Thực tế, dòng chảy trong các đợt lấy nước được duy trì cơ bản bảo đảm như yêu cầu, tạo điều kiện cho các công trình thủy lợi vận hành lấy nước.
Để có được kết quả trên, ông Nguyễn Văn Tỉnh – Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi cho biết: Tổng cục Thủy lợi đã phối hợp chặt chẽ với Cục Trồng trọt, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, các cơ quan khoa học, cơ quan thông tấn và các địa phương thực hiện xây dựng kế hoạch lấy nước và điều hành linh hoạt các đợt lấy nước.
Lịch lấy nước được xác định dựa trên việc tính toán cụ thể bằng mô hình toán của Viện Quy hoạch Thủy lợi, bảo đảm các tiêu chí chủ yếu (như: khung thời vụ, lịch thủy triều, nhu cầu lấy nước của địa phương, không trùng kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán), đồng thời bảo đảm tính thực tiễn cao, góp phần tiết kiệm nước từ các hồ chứa thủy điện.
Trong các đợt lấy nước, mực nước thực đo hạ du hệ thống sông được theo dõi trực tuyến, diện tích có nước cập nhật 1 lần/ngày. Kết quả điều hành được công bố công khai trên website (capnuocdongxuan.tongcucthuyloi.gov.vn).
“Đặc biệt, EVN đã tổ chức vận hành các nhà máy thủy điện tối đa khả năng cho phép để tạo điều kiện thuận lợi cho các công trình thủy lợi vận hành lấy nước, đồng thời bảo đảm 100% an toàn việc bảo đảm cung cấp điện cho các trạm bơm hoạt động. Thông tin điều hành xả nước của Tập đoàn được gửi hàng ngày đến Tổng cục Thủy lợi và các cơ quan liên quan để phối hợp thực hiện”, ông Nguyễn Văn Tỉnh cho biết.
Mặc dù đã tổng lượng nước xả đã giảm so với kế hoạch, tuy nhiên so với các năm gần đây, tổng lượng nước cao hơn 2,46 tỷ m3 so với năm 2020 (năm có mưa lớn vào Tết Nguyên Đán); cao hơn 0,72 tỷ m3 so với năm 2019. Khó khăn trong công tác lấy nước đổ ải do tình trạng hạ thấp lòng dẫn sông Hồng tiếp tục diễn phức tạp làm nguồn nước duy trì không thuận lợi, ảnh hưởng đến hiệu suất lấy nước của các công trình thủy lợi. Thực tế, trong toàn bộ 8 ngày lấy nước đợt 2, các nhà máy thủy điện Hòa Bình, Thác Bà và Tuyên Quang đã vận hành hết công suất phát điện, nhưng thời gian mực nước tại Trạm Thủy văn Hà Nội cao hơn 2 m chỉ đạt 21,9%; cao hơn 2,2m đạt 1%.
Mực nước sông thấp dẫn đến các công trình thủy lợi chưa được sửa chữa, nâng cấp không đủ khả năng hoạt động, một số trạm bơm dã chiến chưa bảo đảm chủ động hoạt động không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa thủy điện.
Cùng với đó do tập quán canh tác của một số địa phương, nên nhu cầu lấy nước khác nhau dẫn đến tiến độ lấy nước trong khu vực giữa các địa phương khác nhau khiến kéo dài thời gian lấy nước.
Để bảo đảm yêu cầu phục vụ sản xuất và dân sinh, vừa bảo đảm tiết kiệm nước để phát điện trong điều kiện nguồn nước ngày càng khó khăn, Tổng cục Thủy lợi kiến nghị Bộ NN&PTNT giao Tổng cục Thủy lợi chủ trì, phối hợp với Tập đoàn Điện lực Việt Nam, các đơn vị có liên quan và địa phương xây dựng kế hoạch tăng cường nguồn nước hạ du hệ thống sông Hồng - Thái Bình bảo đảm cho công trình thủy lợi vận hành cấp nước phục vụ tưới dưỡng lúa. Giao Cục Trồng trọt chủ trì, phối hợp với các địa phương rà soát và thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng ở những vùng khó khăn về nguồn nước.
Tổng cục Thủy lợi kiến nghị Bộ NN&PTNT đề xuất với Chính phủ chỉ đạo các Bộ, ngành và địa phương tiếp tục quản lý chặt chẽ tình trạng khai thác cát trái phép lòng sông thuộc lưu vực sông Hồng – Thái Bình để hạn chế việc hạ thấp, biến đổi lòng dẫn. Các địa phương ưu tiên bố trí nguồn vốn để tiếp tục đầu tư, xây dựng các công trình lấy nước chủ động cho các khu vực khó khăn về nguồn nước, không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa thủy điện; chỉ đạo quyết liệt hơn nữa trong việc tập trung lấy nước, tránh tình trạng kéo dài nhu cầu lấy nước khi các địa phương đã hoàn thành kế hoạch.
Thành phố Hà Nội sớm triển khai khẩn cấp xây dựng trạm bơm dã chiến Liên Mạc, nâng cấp trạm bơm dã chiến Phù Sa và Bá Giang; cải tạo, nâng cấp một số công trình lấy nước thuộc Thành phố để bảo đảm đủ năng lực theo kịp tiến độ lấy nước của các địa phương khác (trạm bơm Ấp Bắc, Liên Mạc).
Tập đoàn Điện lực Việt Nam căn cứ vào lịch xả nước sau khi được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hành chủ động tính toán, xác định lưu lượng xả, tổng lượng xả các hồ chứa thủy điện phù hợp bảo đảm các công trình thủy lợi vận hành lấy nước phục vụ sản xuất đồng thời tiết kiệm nguồn nước và nâng cao hiệu quả phát điện.
Chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định sửa đổi quy định về vận hành các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Hồng trong thời kỳ xả nước gia tăng theo hướng linh hoạt hơn về mực nước yêu cầu và thời gian các đợt xả nước để phù hợp với thực tế mực nước hạ du hệ thống sông bị hạ thấp, không bảo đảm dâng đạt mức +2,2 m tại Trạm Thủy văn Hà Nội như quy định hiện hành.