Hiện ở nước ta, nguồn năng lượng dành cho chiếu sáng quá lớn và gây lãng phí.
* PV: Thưa ông, sử dụng nguồn năng lượng hiệu quả là vấn đề đang ngày càng được quan tâm trên thế giới. Ông nhìn nhận và đánh giá như thế nào về việc sử dụng năng lượng hiện nay của Việt Nam?
Ông Trần Đình Bắc: Vài thập niên trở lại đây, nhu cầu sử dụng năng lượng của Việt Nam tăng đột biến và chúng ta đang trong tình trạng thiếu thốn nguồn năng lượng. Theo tính toán, nhu cầu năng lượng tăng trưởng trung bình 10 - 15%/năm. Đến năm 2020, chúng ta thiếu từ 60 – 70 tỷ kWh.
Như vậy, vấn đề nhu cầu năng lượng hiện nay đối với xã hội cũng như sự phát triển của đất nước là yêu cầu rất cấp bách. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khác nhau, chúng ta sử dụng nguồn năng lượng lãng phí vô cùng lớn. Do đó mà tình trạng thiếu hụt năng lượng ngày càng trở nên trầm trọng hơn. Trong đó, hệ thống chiếu sáng chiếm tỷ trọng rất lớn nhưng cũng lãng phí nhất. Theo thống kê của Bộ Công thương, nước ta đang sử dụng cho chiếu sáng chiếm tới 40% tổng nguồn năng lượng sản xuất ra.
Thực tế cho thấy, nhu cầu năng lượng cao trong khi đó sử dụng chưa hiệu quả, chưa tiết kiệm không chỉ gây thiếu hụt nguồn năng lượng mà còn có tác động xấu đến môi trường sinh thái.
* PV: Theo ông, nguyên nhân cơ bản khiến cho việc sử dụng nguồn năng lượng của Việt Nam chưa hiệu quả, tiết kiệm là gì?
Ông Trần Đình Bắc: Tôi cho rằng, nguyên nhân đầu tiên phải kể đến là sự hạn chế về kỹ thuật, công nghệ. Do kỹ thuật lạc hậu, công nghệ chưa phát triển nên chúng ta đã và đang để lãng phí rất nhiều nguồn năng lượng và gây ô nhiễm môi trường. Đó là còn chưa kể đến nguồn nguyên liệu tạo ra năng lượng đang được khai thác tràn lan, sử dụng bừa bãi.
Bên cạnh đó, do chúng ta chưa có những quy định chặt chẽ, cụ thể hay đưa lên thành luật về việc sử dụng hiệu quả, tiết kiệm nguồn năng lượng. Điều này dẫn đến việc quản lý sử dụng nguồn năng lượng còn lỏng lẻo và chưa có hiệu quả.
Mặt khác, hiện rất ít doanh nghiệp sản xuất hay thi công của Việt Nam nắm bắt về công nghệ tiết kiệm nguồn năng lượng. Đa số doanh nghiệp ít đầu tư tìm hiểu nghiên cứu về vấn đề này; kinh doanh chạy theo thị hiếu của thị trường mà chưa có sự định hướng tiêu dùng. Trong khi đó, người tiêu dùng chưa nhận biết, ý thức được về vấn đề sử dụng hiệu quả, tiết kiệm.
Nếu cứ tiếp diễn tình trạng này, không sớm có những giải pháp cả về vĩ mô và vi mô để khắc phục, Việt Nam sẽ phải gánh chịu thảm họa do vấn đề này gây nên như một số nước trên thế giới.
* PV: Như ông vừa nói, chỉ riêng hệ thống chiếu sáng đã tiêu thụ gần một nửa nguồn năng lượng. Vậy làm thế nào để tránh lãng phí nguồn năng lượng cho hệ thống chiếu sáng?
Ông Trần Đình Bắc: Hiện ở nước ta, nguồn năng lượng dành cho chiếu sáng quá lớn và gây lãng phí. Do đó, cần tìm hiểu, đầu tư và nhân rộng mô hình sử dụng năng lượng chiếu sáng thông qua hệ thống nguồn sáng Led.
Hiện nay, công nghệ của Việt Nam chưa sản xuất được hệ thống chiếu sáng Led nên chúng ta chưa lắp đặt và sử dụng phổ biến. Do đó, Nhà nước cần khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, nghiên cứu sản xuất các sản phẩm này, trong đó, cách nhanh nhất để thành công là thừa hưởng và nắm bắt những thành quả công nghệ mà các nước tiên tiến đã có như Nhật, Mỹ…
Bên cạnh đó, cần có giải pháp sử dụng năng lượng hiệu quả thông qua việc nghiên cứu, thiết kế hệ thống chiếu sáng thông minh. Tức là chỉ chiếu sáng khi có nhu cầu bằng tự động hóa. Thêm vào đó, cần có những giải pháp về kỹ thuật trong chiếu sáng công cộng cũng như sản xuất.
Mặt khác, Nhà nước cần thắt chặt quản lý thị trường hàng hóa chiếu sáng, kiểm soát chất lượng sản phẩm chiếu sáng trước khi được bán đến tay người tiêu dùng, tránh tình trạng bán – mua bừa bãi tràn lan, hỗn loạn các sản phẩm kém chất lượng, tốn năng lượng như hiện nay.
* PV: Đến nay, nước ta đã ban hành rất nhiều luật liên quan đến nguồn năng lượng như Luật Năng lượng nguyên tử, Luật Sử dụng tài nguyên… Tuy nhiên, luật về sử dụng tiết kiệm, hiệu quả những nguồn năng lượng chưa có. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
Ông Trần Đình Bắc: Việc sử dụng nguồn năng lượng là vấn đề lớn của mỗi quốc gia và tùy theo trình độ mỗi nước, nhất là về khoa học kỹ thuật để có thể có những giải pháp hợp lý.
Tuy nhiên, với tình hình sử dụng năng lượng chưa hiệu quả, chưa tiết kiệm như hiện nay so với nhu cầu gia tăng nhanh chóng, nguồn cung thiếu hụt và sự ô nhiễm môi ngày càng trầm trọng thì đòi hỏi có luật về sử dụng năng lượng là rất cấp bách, không thể chần chừ hơn nữa.
* PV: Xin cảm ơn ông!