Cột điện trên đường phố Hà Nội đầu thế kỷ XX.
Hà Nội có điện từ bao giờ?
Ngày 06/12/1892 Đốc lý Hà Nội đã ký hợp đồng thầu điện chiếu sáng cho Hà Nội. Năm 1894 Nhà máy đèn Bờ hồ được khỏi công xây dựng trên mảnh đất ngay sát Hồ Hoàn Kiếm (nay là số 69 Đinh Tiên Hoàng - Trụ sở của Tổng Công ty Điện lực TP Hà Nội hiện nay) và chính thức vận hành vào ngày 05/01/1895 - đánh dấu thời điểm đầu tiên Hà Nội được chiếu sáng bằng điện.
Năm 1902, nhà máy điện ở Bờ Hồ có 2 tổ máy phát điện 1 chiều, với công suất 500 kW chỉ thắp được 523 ngọn đèn điện cho khu phố của người Pháp và phục vụ nhu cầu sử dụng năng lượng điện khác trong gia đình của họ. Còn ở khu phố người Việt Nam thì phải thắp 584 ngọn đèn dầu hoả cho các đường phố. Năm 1913, tư bản Pháp mua thêm máy phát điện mới và nâng công suất nhà máy điện lên 800 kW. Các đường phố đều đã thay đèn dầu bằng đèn điện nhưng trong nhà người Việt Nam vẫn phải thắp đèn dầu.
Trước nhu cầu về điện ngày càng tăng của Hà Nội, năm 1925 chính quyền Pháp khởi công xây dựng Xưởng phát điện Yên Phụ (sau này là nhà máy Điện Yên phụ). Nhà máy Đèn Bờ hồ chuyển dần thành cơ quan quản lý của Công ty Điện khí Đông Dương.
Ra đời trong bối cảnh lịch sử đặc biệt, sự phát triển của Nhà máy đèn Bờ Hồ và Nhà máy Điện Yên Phụ, của những thế hệ công nhân điện lực đầu tiên của Hà Nội gắn liền với lịch sử đầy biến động của Đất nước cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. Những người công nhân điện đã sớm tham gia các phong trào đấu tranh đòi dân sinh, dân chủ, ủng hộ Mặt trận Việt Minh và khỏi nghĩa dành chính quyền trong Cách mạng Tháng 8/1945; tiếp tục đấu tranh, tham gia xây dựng và bảo vệ chính quyền cách mạng, giữ vững dòng điện cho đến ngày Hà Nội được giả phóng 10/10/1954.
Trong 69 năm qua, Tổng công ty Điện lực TP Hà Nội (EVNHANOI) đã đảm bảo cung cấp điện cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của Thủ đô và đời sống sinh hoạt của nhân dân, góp phần duy trì được tốc độ tăng trưởng kinh tế của Thủ đô ở mức cao nhiều năm liên tục. EVNHANOI cũng đã ứng dụng khoa học công nghệ, tiếp cận quản trị tiên tiến để đưa Tổng công ty phát triển vượt bậc trong cả quy mô lẫn công tác quản trị và dịch vụ khách hàng.
Ký ức từ những cột điện trăm tuổi…
Một số hiện vật còn sót lại của ngành điện thủa sơ khai để thấy được sự phát triển nhanh chóng của lưới điện thủ đô ngày nay, trong đó không thể không nhắc đến những cột điện hàng trăm tuổi.
Trải qua những năm tháng cùng bom đạn của 2 cuộc chiến tranh và sự phát triển của hạ tầng đô thị, Thủ đô chỉ còn lại vài cây cột điện hàng trăm tuổi.
Theo lời kể của ông Chiểu - một “Thợ điện” đã gắn bó cả cuộc đời với ngành Điện, chứng kiến từ giai đoạn hình thành đến phát triển của hệ thống lưới điện Thủ đô khi đi qua những cột điện xưa cũ, lại nhớ về hình ảnh những người đồng nghiệp đã hy sinh trong bom đạn để giữ cho dòng điện Thủ đô không bao giờ tắt.
Ông Chiểu cho biết: “Khi giặc đánh phá lưới điện Thủ đô Hà Nội, Thợ Điện cũng như Bộ đội, có những người còn phải leo lên cầu Long Biên, kéo điện để ứng trực, sửa chữa điện, tinh thần cách mạng lúc bấy giờ cao lắm, nên sự chuẩn bị các dụng cụ luôn trong trạng thái sẵn sàng, lúc nào cần là đi ngay, làm ngay”
Ông còn cho biết thêm, năm 1968 khi ông Chiểu vào ngành Điện cũng là giai đoạn lưới điện Thủ đô bị đánh phá ác liệt nhất, nhiều trạm điện, đường dây bị phá hủy và hư hỏng. Với tinh thần “Tổ quốc cần điện như cơ thể cần máu”, những người Thợ điện Thủ đô đã không quản ngại khó khăn gian khổ, sẵn sàng hy sinh, ngày đêm phục vụ quân và dân sản xuất chiến đấu.
Từ những chiếc cột sắt ghép bằng đinh tán hơn 100 năm tuổi, đến nay lưới điện Thủ đô đã có sự thay đổi hoàn toàn, cả về diện mạo và chất lượng. Đi lại trên các tuyến phố nội thành rất khó để nhìn thấy cột điện vì hầu hết hệ thống lưới điện đều đã được hạ ngầm. Vừa đảm bảo mỹ quan đô thị lại vừa an toàn cho lưới điện và người sử dụng. Công việc của những người thợ điện cũng đỡ vất vả hơn rất nhiều vì mọi thông số trên đường dây đều được giám sát bằng các cảm biến hiện đại.
Hướng tới tương lai…
Từ nhà máy đèn Bờ hồ ban đầu với công suất chỉ 500 kW. Đến nay, EVNHANOI đã hoàn thành trung tâm điều khiển trên nền tảng hệ thống SCADA/DMS thực hiện giám sát, điều khiển xa lưới điện, phát triển TBA không người trực. Với quy mô trên 60 TBA 110/220 kV tổng công suất 8.900 MVA, trên 20.000 TBA phân phối và hàng chục nghìn km đường dây. Hệ thống vận hành với độ tin cậy cao đã bảo đảm nguồn điện phục vụ cho mọi đối tượng khách hàng trên địa bàn thành phố Hà Nội, đáp ứng tối đa nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội và sinh hoạt của nhân dân Thủ đô với mức tăng trưởng hằng năm từ 10% -15%/năm.
Hệ thống điều hành SCADA việc chỉ huy, thao tác vận hành, đóng cắt thiết bị từ xa.
EVNHANOI đang nỗ lực xây dựng lưới điện thông minh để nâng cao độ tin cậy cung cấp điện. Hệ thống tự động hóa kết nối trung tâm điều khiển với lưới điện, đảm bảo việc theo dõi vận hành và xử lý từ xa đồng bộ và đạt hiệu quả cao. EVNHANOI cũng đưa vào sử dụng một số phân hệ Hệ thống quản lý, giám sát và điều khiển tối ưu lưới điện phân phối (DMS) để dự báo phụ tải, tính toán trào lưu công suất; tối ưu hóa chi phí và hạn chế thời gian cắt điện công tác trên thiết bị đã được triển khai hiệu quả. Từ đó nâng cao độ tin cậy cung cấp điện phục vụ khách hàng.
Đến nay lưới điện Thủ đô đã có sự thay đổi hoàn toàn, cả về diện mạo và chất lượng.
Hệ thống lưới điện của EVNHANOI đã từng bước hiện đại và lớn mạnh để đáp ứng nhu cầu phát triển của Thủ đô. Nhận thức được vị trí, trách nhiệm của một đơn vị chủ chốt trong việc cung cấp điện năng phục vụ Thủ đô Hà Nội, tập thể CBCNV EVNHANOI quyết tâm phát huy truyền thống vẻ vang, vượt qua khó khăn, phấn đấu trở thành một trong các doanh nghiệp hàng đầu của Việt Nam và đạt tầm khu vực, giúp cho dòng điện của Thủ đô luôn vận hành an toàn, liên tục và ổn định.