Mỹ giúp Việt Nam sản xuất điện hạt nhân

Ông Thomas Countryman khẳng định Mỹ mong muốn và sẵn sàng giúp đỡ Việt Nam sản xuất điện hạt nhân.

Trong chuyến công cán tới Việt Nam hồi cuối tuần qua, ông Thomas Countryman, trợ lý Ngoại trưởng Mỹ chuyên trách vấn đề hợp tác hạt nhân dân sự và chống phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, đã có cuộc gặp gỡ với các lãnh đạo nhà nước và tổ chức xã hội Việt Nam để thảo luận về hợp tác hạt nhân cũng như kiểm soát thương mại trong chương trình hướng đến thực thi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP).

Trao đổi với báo chí tại Hà Nội ngày 13-10, trợ lý Ngoại trưởng Thomas Countryman cho biết: “Việt Nam và Mỹ đã ký hợp tác về lĩnh vực năng lượng hạt nhân cách đây 2 năm. Chúng tôi đã có những cuộc thảo luận thành công về triển vọng Việt Nam trở thành nước đầu tiên trong ASEAN sản xuất năng lượng hạt nhân”.

Hiệp định hợp tác liên chính phủ về sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân (gọi tắt là Hiệp định 123) được ký kết giữa Việt Nam và Mỹ vào đầu năm 2014 đã mở ra cơ hội cho nước ta trong việc tiếp nhận các công nghệ hiện đại thuộc lĩnh vực điện hạt nhân. Theo ông Countryman, từ đó đến nay, Mỹ đã giúp Việt Nam xây dựng đội ngũ kỹ sư, chuyên gia và xây dựng hành lang pháp lý nhằm bảo bảo an toàn và minh bạch trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử.

Mỹ và Việt Nam hiện đang hợp tác trong hơn 100 lĩnh vực, nổi bật nhất là TPP vừa hoàn tất đàm phán vào tuần trước. Tin tưởng TPP sẽ giúp kích thích nền kinh tế Việt Nam phát triển, ông Countryman cho rằng đi cùng một nền kinh tế phát triển là sự gia tăng nhu cầu năng lượng và liên quan đến cam kết chống biến đổi khí hậu. Trong khi đó, ưu điểm của năng lượng hạt nhân là cung cấp nguồn điện năng dồi dào mà không phát thải CO2. Việc Việt Nam hướng tới phát triển năng lượng hạt nhân là vấn đề cần thiết và tất yếu trong tiến trình phát triển.

Tuy nhiên, ông Countryman lưu ý TPP đòi hỏi các tiêu chuẩn mua sắm của chính phủ với mức độ minh bạch rất cao. Điều đó ít nhiều tác động lớn đến các quyết định của Việt Nam trong thời gian tới như mua hàng hóa gì, của các đối tác nào. “Tôi đã thảo luận với Việt Nam để làm sao có phương pháp công bằng và minh bạch mua sắm trong lĩnh vực hạt nhân” - ông Countryman nói.

Khi được hỏi về tiềm năng của các công ty Mỹ tại Việt Nam trong lĩnh vực này, trợ lý Ngoại trưởng Mỹ cho biết ông tin tưởng năng lực và sức cạnh tranh của công ty Mỹ. “Việt Nam không cần phải chứng minh tình hữu nghị bằng cách mua lò phản ứng hạt nhân của Mỹ. Tình hữu nghị giữa 2 nước đã vững chắc rồi. Việc Việt Nam mua công nghệ hạt nhân của đối tác nào là quyết định trong tương lai nhưng sẽ đặt trên tiêu chí kinh tế, an toàn và cần được thực hiện một cách minh bạch. Những công ty tư nhân của Mỹ có các đối tác quốc tế sẽ đến thảo luận với phía Việt Nam cụ thể về vấn đề mua bán sau” - ông Countryman nói.

Theo trợ lý Ngoại trưởng Mỹ, ông đã thảo luận với phía Việt Nam một số vấn đề liên quan tới TPP như củng cố các quy định pháp luật, năng lực quản lý để tăng cường thực thi, kiểm soát thương mại; kiểm soát hàng hóa ra vào Việt Nam.

Phải có cơ quan giám sát độc lập Ông Countryman cho rằng để phát triển điện hạt nhân, cần thiết lập một ủy ban giám sát độc lập với chính phủ, bộ, ngành hay bất kỳ đơn vị nào. Điều đó giúp kiểm soát mức độ an toàn của các nhà máy hạt nhân tốt hơn, hiệu quả và minh bạch hơn. “Bộ Ngoại giao Mỹ, Bộ Năng lượng và Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) sẽ tư vấn giúp Việt Nam tiếp tục phát triển đội ngũ chuyên gia vận hành nhà máy và các luật lệ cần thiết nhằm bảo đảm an toàn hạt nhân dù Việt Nam mua công nghệ của Mỹ hay bất kỳ quốc gia nào khác” - trợ lý Ngoại trưởng Mỹ khẳng định.