Một đoạn sông tại Sơn La bị trơ đáy, nứt nẻ.
Thực tế khó khăn về thời tiết thuỷ văn đã kéo dài từ năm 2022 và đã được Trung tâm Dự báo khí thượng thuỷ văn (KTTV) Quốc gia đưa ra dự báo ngay từ đầu năm.
Theo đó, hiện tượng ElNino làm cho nắng nóng năm 2023 cao hơn năm 2022 (số đợt và mức độ gay gắt), nền nhiệt độ cao hơn năm ngoái.
Trong khi đó, tổng lượng mưa thấp hơn đến tương đương trung bình nhiều năm; ít có khả năng mưa lớn diện rộng lịch sử.
Tại khu vực Bắc Bộ, từ tháng 2-7/2023, nguồn nước trên các sông suối hệ thống sông Hồng-Thái Bình thiếu hụt từ 20-40%, thiếu hụt nhiều trên lưu vực sông Đà, Thao, hạ lưu sông Lô. Riêng Hạ lưu sông Hồng- Thái Bình trong tháng 1-2 xấp xỉ trung bình nhiều năm (TBNN) từ 10-20% do các hồ thủy điện cấp nước tăng cường phục vụ đổ ải vụ Đông-Xuân. Mùa lũ năm 2023, đỉnh lũ trên các sông phổ biến ở mức thấp hơn TBNN, riêng các sông suối nhỏ lớn hơn TBNN.
Tại khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên, trong mùa khô năm 2023, lượng dòng chảy trên các sông ở khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên phổ biến thiếu hụt từ 20-40% so với TBNN, có sông thiếu hụt trên 50%; riêng một số sông ở Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi ở mức cao hơn TBNN.
Lòng hồ trơ cạn, thuỷ điện thiếu nước.
Như vậy có thể thấy, tình hình nước về các hồ thuỷ điện gặp khó khăn là một thực tế không thể phủ nhận. Báo cáo của Cục Kỹ thuật An toàn và Môi trường công nghiệp cho thấy, tính đến 8/6, có 9 hồ thuỷ điện ở mực nước chết gồm: Lai Châu, Sơn La, Thác Bà, Tuyên Quang, Bản Vẽ, Hủa Na, Trung Sơn, Thác Mơ, Trị An.
Và có 11 nhà máy thủy điện phải dừng phát điện vì lưu lượng và mực nước hồ không đảm bảo như: Sơn La, Lai Châu, Huội Quảng, Thác Bà, Tuyên Quang, Bản Vẽ, Hủa Na, Trung Sơn, Trị An, Đại Ninh, Pleikrong.
Ông Trần Việt Hoà - Cục trưởng Cục Điều tiết Điện lực, Bộ Công Thương cho biết, duy nhất hồ thủy điện Hòa Bình còn nước trong hồ và có thể duy trì phát điện đến khoảng ngày 12-13/06. Tổng công suất không huy động được của các nguồn thủy điện miền Bắc nêu trên sẽ ở mức 5.000 MW và có thể lên đến 7.000MW khi hồ thủy điện Hòa Bình về mực nước chết. Như vậy, tính đến ngày 06/6/2023, công suất khả dụng của thuỷ điện là 3.110 MW chỉ đạt 23,7% công suất lắp.
Hồ thuỷ điện Sơn La xuống dưới mực nước chết.
Cần chung tay chia sẻ thay vì quy chụp
Nguồn điện từ thuỷ điện cả nước đạt trên 40% tổng sản lượng điện cung cấp toàn hệ thống. Đơn cử như năm 2022, sản xuất và cung ứng điện toàn hệ thống năm 2022 đạt 268,442 tỷ kWh, trong đó sản lượng điện năng từ thủy điện đạt 95,054 tỷ kWh.
Chỉ riêng các thuỷ điện lớn trên dòng sông Đà, hàng năm cung cấp khoảng trên 25 tỷ kWh.
Điều này cho thấy, thuỷ điện là nguồn điện chạy nền cực kỳ quan trọng của hệ thống điện Việt Nam, đặc biệt là khu vực miền Bắc. Bên cạnh nhiệm vụ sản xuất, cung ứng điện, các hồ thuỷ điện còn phải làm nhiều nhiệm vụ khác như cấp nước tưới tiêu cho sinh hoạt, sản xuất nông nghiệp và sinh kế của người dân.
Để đảm bảo điện cho nền kinh tế trong bối cảnh khó khăn, Chính phủ, Bộ Công Thương cũng đã có những chỉ đạo quyết liệt ngay từ đầu năm cho đến nay bằng nhiều giải pháp, biện pháp ngắn hạn, dài hạn...từ việc đốc thúc các đơn vị chuẩn bị và ưu tiên nhiên liệu than, khí cho sản xuất điện; Tăng cường sửa chữa, nâng cao hiệu quả các tổ máy nhiệt điện than, thuỷ điện; Tập trung tháo gỡ khó khăn về cơ chế, thủ tục cho các dự án năng lượng tái tạo; Đốc thúc và tháo gỡ khó khăn mặt bằng các dự án truyền tải điện; Xây dựng kịch bản, phương án huy động nguồn điện...
Đồng thời, Chính phủ, Bộ Công Thương, ngành điện cũng đã chỉ đạo và triển khai thực hiện nhiều biện pháp tiết kiệm điện, sử dụng năng lượng có hiệu quả. Cả hệ thống chính trị đều vào cuộc, nhằm chung tay vượt qua khó khăn trước mắt.
Thực tế, các cơ quan quản lý, cán bộ ngành điện vẫn đang căng mình tại các nhà máy, trên những đường dây trong điều kiện nắng nóng để quản lý vận hành hệ thống, nỗ lực đảm bảo điện cho người dân, doanh nghiệp.
Hơn lúc nào hết, cộng đồng cần thấu hiểu, chia sẻ với ngành điện và có ý thức, trách nhiệm trong việc tiết kiệm điện; hoặc hiến kế cho ngành những giải pháp hữu hiệu hơn trong tương lai.
Thiết nghĩ trong một xã hội dân chủ, việc nêu và bày tỏ ý kiến là quyền của mỗi cá nhân, tổ chức, song cũng cần có cái nhìn khách quan, thực tế, mang tính xây dựng, tránh việc đưa quan điểm cá nhân gây rối loạn thông tin, thiếu trách nhiệm về một vấn đề.