Trên Biểu đồ phụ tải ngày đêm của Việt Nam có thể thấy rõ: khoảng 1500 MW công suất được sử dụng trung bình trong khoảng 3 tiếng buổi sáng và 6 tiếng buổi chiều trong một ngày, còn khoảng 500-600 MW chỉ sử dụng trong khoảng 15 đến 30 phút/ngày. Bên cạnh đó, cao điểm sáng từ tháng 2 đến tháng tháng 11 thường cao hơn cao điểm tối và sự chênh lệch rõ nét nhất vào các tháng 4-9 (khoảng 1000 MW) do đây là mùa nóng của 3 miền Bắc – Trung – Nam. Nhưng trong các tháng 11-12 và 1, cao điểm ngày có xu thế thấp hơn cao điểm tối (khoảng 700MW) do thời tiết mát ở cả ba miền cũng như nhu cầu sử dụng ánh sáng sinh hoạt có xu thế trùng nhau ở cả 3 miền.
Theo phân tích của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia về Biểu đồ phụ tải ngày đêm của Việt Nam, các nhà máy nhiệt điện than, tua bin khí hỗn hợp, nhiệt điện dầu FO và điện nguyên tử thường làm việc ở vùng đáy biểu đồ do tính chất các tổ máy dạng này khó thay đổi công suất, thời gian từ lúc khởi động tổ máy đến lúc đạt được công suất cực đại thường mất từ 1 ngày đến 1 ngày rưỡi. Ngoài ra, các nhà máy thủy điện vào mùa lũ cũng được vận hành ở vùng này để giảm thiểu việc xả nước. Phần giữa biểu đồ (tức là nằm trên phần đáy và dưới phần đỉnh biểu đồ) có công suất thay đổi vào một số giờ trong ngày nên huy động các nhà máy tua bin khí hỗn hợp, thủy điện có hồ chứa, tua bin khí chu trình đơn do các tổ máy này linh hoạt trong việc thay đổi công suất. Đối với phần đỉnh của biểu đồ là phần trên cùng của biểu đồ phụ tải có tốc độ thay đổi phụ tải rất nhanh và chỉ kéo dài trong vài tiếng (2 tiếng buổi sáng, 3-4 tiếng buổi chiều tối) lại thường rất nhọn với tốc độ tăng khoảng 15-20 MW/phút và kéo dài khoảng 15 phút nên thường sử dụng các nhà máy thủy điện (có hồ chứa, hoặc tích năng), tua bin khí hoặc tua bin dầu DO để chạy phủ phần đỉnh.
Với đặc điểm như vậy, phần phụ tải đỉnh khoảng 500-600 MW là phần không hiệu quả trong việc đầu tư nguồn điện và dẫn đến chi phí phát điện rất đắt trong khoảng thời gian ngắn ngủi này. Tính toán của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia cho thấy: nếu đầu tư 600 MW bằng công nghệ tua bin khi chu trình đơn khoảng 360 triệu USD. Đời sống kinh tế của một tổ máy phát là 12 năm thì chi phí khấu hao trong 1 năm sẽ là 30 triệu USD/năm. Do các nguồn này chỉ được sử dụng khoảng 300 ngày/năm (trừ các ngày chủ nhật, lễ tết không cần sử dụng), mỗi ngày khoảng 30 phút nên chi phí đầu tư cho 1 kWh giờ cao điểm bằng 0,33 USD/kWh (tức là khoảng 5.770 VND/kWh). Nếu nguồn điện này sử dụng dầu DO thì chi phí sản xuất 1 kWh sẽ tiêu tốn thêm chi phí nhiên liệu khoảng 2.500 VND/kWh và một số các chi phí khác như vận hành, bảo dưỡng ….
Do đó theo Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia, việc khuyến khích không sử dụng điện trong phụ tải đỉnh ở Việt Nam cũng như ở tất cả các nước trên thế giới là hoàn toàn hợp lý theo quan điểm đầu tư. Chính vì vậy, nhiều nước trên thế giới đều áp dụng việc bán điện theo giá giờ cao điểm, bình thường và thấp điểm nhằm san bằng biểu đồ phụ tải, nâng cao hiệu suất sử dụng các nhà máy điện, qua đó giảm bớt đầu tư và giảm chi phí sản xuất 1kWh điện.
Trên thực tế, việc áp dụng thêm giá cao điểm vào 2 tiếng buổi sáng từ 9h30 đến 11h30 từ 1/3/2009 đã khiến biểu đồ phụ tải ngày đêm của nước ta trong tháng 3 có những cải thiện rõ rệt. Chênh lệch giữa cao điểm sáng vào cao điểm chiều chỉ khoảng 100-200 MW thay vì 500-600 MW như trước kia./.