Toàn cảnh trung tâm Nhà máy thủy điện Tuyên Quang-Ảnh: Ngọc Hà
Báo cáo của các cơ quan chức năng cho thấy, hồ chứa thủy điện, thủy lợi là những công trình khai thác tài nguyên nước quan trọng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, việc khai thác tổng hợp các hồ chứa cũng như công tác bảo vệ môi trường, chất lượng nước và các tài nguyên vùng hồ đã bộc lộ nhiều tồn tại, bất cập: vai trò điều hòa, điều tiết nước của các hồ chứa còn hạn chế, nhiều nơi, nhiều lúc không bảo đảm dòng chảy cho nhu cầu dùng nước đa dạng ở hạ du công trình; công tác tổ chức, điều hành khai thác nhiều hồ chứa còn nặng tính đơn ngành, đơn mục tiêu, chưa quan tâm đẩy đủ đến lợi ích tổng thể…
Đặc biệt, tình trạng “xẻ thịt hồ chứa”, lấn chiếm đất công, đào ao, đắp đập nuôi cá, chăn nuôi gia súc, tập trung trong vùng bán ngập ở nhiều hồ chứa thủy điện, thủy lợi (điển hình như ở hồ Trị An) đã gây mất ổn định xã hội, làm gia tăng tình trạng ô nhiễm nguồn nước, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động bình thường của hồ chứa. Từ thực tế đó, cần thiết phải ban hành một văn bản cấp Nghị định của Chính phủ nhằm thiết lập một cơ chế hữu hiệu, lập lại trật tự trong bảo vệ, quản lý, khai thác tài nguyên và môi trường các hồ chứa thủy điện, thủy lợi.
Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng đã chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm hoàn thiện dự thảo Nghị định theo hướng tài nguyên môi trường các hồ chứa phải được bảo vệ, khai thác, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả, bảo đảm tính thống nhất, liên tục, tự nhiên của nguồn nước, không chia cắt theo địa giới hành chính. Việc khai thác, sử dụng tài nguyên và môi trường hồ chứa phải bảo đảm an toàn hồ trong suốt thời gian vận hành, các tổ chức, cá nhân được hưởng lợi từ hồ chứa có trách nhiệm tham gia xây dựng quy hoạch, kế hoạch bảo vệ, khai thác tài nguyên và môi trường và thực hiện các nghĩa vụ tài chính theo quy định pháp luật.
Phó Thủ tướng yêu cầu cần tập trung quy định rõ thẩm quyền, trách nhiệm từng cơ quan, đơn vị liên quan trong việc quản lý các hồ chứa. Từ đó, làm rõ vai trò các cơ quan điều tiết, các cơ quan đầu mối cùng chế độ và trách nhiệm vận hành hồ chứa. Dự thảo Nghị định cũng cần quy định cụ thể những vấn đề được coi là còn thiếu và yếu trong quản lý Nhà nước hiện nay như quy hoạch, thuế đất, đối tượng hưởng lợi… trong lĩnh vực này.