Chứng khoán có thu nhập cố định
Chứng khoán có thu nhập cố định là loại chứng khoán có quyền yêu cầu thu nhập cố định, không phụ thuộc vào kết quả hoạt động của nhà phát hành. Nó có thể là chứng khoán vô danh hoặc chứng khoán ghi danh, gồm trái phiếu, tín phiếu hoặc cổ phiếu ưu đãi. Thông thường, việc phát hành chứng khoán có thu nhập cố định phải kèm theo những quy định pháp lý cụ thể nhằm bảo vệ quyền lợi của NĐT. Khi phân tích chứng khoán có thu nhập cố định để quyết định đầu tư, người ta thường xét trên hai khía cạnh, đó là khả năng sinh lợi và thời hạn thanh toán.
Nhờ việc phát hành chứng khoán có thu nhập cố định mà tổ chức phát hành tạo được nguồn vốn ngoại lai ngắn hạn, trung hạn, dài hạn. Với loại chứng khoán này, do rủi ro thấp hơn so với chứng khoán có thu nhập biến đổi, nên sự thay đổi về giá là thấp hơn, tỷ lệ lợi tức quyết định chủ yếu tới khả năng sinh lời của chứng khoán. Bị ảnh hưởng bởi rủi ro lãi suất, cả người mua và người bán đều quan tâm tới tỷ lệ lợi tức vào từng thời điểm.
Đối với chứng khoán có thu nhập cố định, lợi tức thường được trả theo quý, theo kỳ hạn nửa năm hoặc một năm. Nếu trong khoảng thời gian trả lợi tức có sự thay đổi quyền sở hữu đối với chứng khoán thì phần lợi tức sẽ được thanh toán cho người thụ hưởng tùy thuộc vào thời điểm mua bán và thời điểm trả lợi tức theo quy định của pháp luật.
Kỳ hạn của loại chứng khoán này rất khác nhau. Nói chung, tín phiếu có kỳ hạn ngắn (nhỏ hơn hoặc bằng 1 năm), trái phiếu là trung hạn và dài hạn, cổ phiếu ưu đãi là vô thời hạn. Kỳ hạn có thể bị thay đổi do hoạt động chuộc lại chứng khoán của nhà phát hành. Theo đối tượng phát hành thì chứng khoán có thu nhập cố định gồm những loại chủ yếu sau: trái phiếu chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phương, trái phiếu công ty, trái phiếu ngân hàng, tín phiếu kho bạc…
Chứng khoán có thu nhập biến đổi
Cổ phiếu thường đại điện cho loại chứng khoán có thu nhập biến đổi. Thu nhập do việc sở hữu cổ phiếu mang lại gọi là cổ tức hay lợi tức cổ phần, biến động theo kết quả kinh doanh của công ty. Hình thức khác của loại chứng khoán có thu nhập biến đổi là phiếu tham gia hay chứng chỉ đầu tư. Loại này khác với cổ phiếu thường ở chỗ: nó không được quyền tham gia giám sát hoạt động của công ty. Khi phát hành chứng chỉ quỹ đầu tư, công ty có thể huy động được vốn vô thời hạn, không chịu rủi ro về chi trả lợi tức cố định như cổ phiếu ưu đãi hay trái phiếu, không bị pha loãng quyền kiểm soát của các cổ đông. Chứng chỉ quỹ đầu tư cũng là loại chứng khoán có thu nhập biến đổi theo kết quả đầu tư của quỹ.
Hình thức hỗn hợp của chứng khoán
Hình thức hỗn hợp của chứng khoán vừa mang tính chất của chứng khoán có thu nhập cố định, vừa mang tính chất của chứng khoán có thu nhập biến đổi. Việc phát hành loại chứng khoán này nhằm để thích ứng với nhu cầu đặc biệt của thị trường vốn. Chứng khoán hỗn hợp có những loại chủ yếu sau:
- Trái phiếu công ty có khả năng chuyển đổi: loại trái phiếu này cũng có một mức lãi suất cố định, ngoài ra nó còn đảm bảo cho người sở hữu quyền chuyển đổi trái phiếu thành cổ phiếu trong một thời hạn với những điều kiện đã xác định. Giá trái phiếu có khả năng chuyển đổi biến động cùng với giá cổ phiếu. Giá trị của quyền chuyển đổi không chỉ phụ thuộc vào quyền chuyển đổi, mà còn phụ thuộc vào chất lượng cổ phiếu của công ty.
- Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu: loại trái phiếu này cũng giống như trái phiếu nói chung, nhưng ngoài khoản lợi tức cố định, NĐT sở hữu trái phiếu này còn có quyền được mua một số lượng cổ phiếu nhất định của công ty đang phát hành với một mức giá và thời hạn ưu đãi như đối với các cổ đông thực thụ.
- Trái phiếu có thu nhập bổ sung: loại trái phiếu này được đảm bảo một khoản lợi tức cố định, đồng thời người sở hữu trái phiếu có thể nhận được một khoản thu nhập bổ sung theo sự dao động tăng của cổ tức mà các cổ đông được hưởng.