Ảnh: Internet.
Theo kế hoạch, lịch lấy nước đợt 3 sẽ diễn ra trong vòng 8 ngày, từ 16/02 cho đến hết ngày 23/02/2016. Tập đoàn Điện lực Việt Nam cam kết sẽ đảm bảo xả đủ lượng nước, đồng thời ưu tiên cấp điện liên tục suốt 24/24h phục vụ ngành nông nghiệp lấy nước gieo cấy vụ Đông Xuân này.
Theo báo cáo của Tổng cục thủy lợi, Bộ Nông nghiệp & PTNT, mặc dù mới chỉ qua đợt xả nước đầu tiên với thời gian 4 ngày rưỡi từ các hồ thủy điện Sơn La, Hòa Bình, Thác Bà và Tuyên Quang, song, tính cho đến thời điểm này, đã có khoảng 553.000 ha diện tích có nước, đạt hơn 88% tổng diện tích gieo cấy theo kế hoạch. Trong đó, một số địa phương đã hoàn thành kế hoạch lấy nước, đạt 100% là Nam Định, Hà Nam, Hưng Yên, Thái Bình, Ninh Bình. Các địa phương có diện tích đủ nước thấp hơn như Hà Nội, Bắc Ninh và Vĩnh Phúc do có nguồn nước kém thuận lợi hơn, hoặc có diện tích cây mầu lớn, thời gian thu hoạch muộn (chủ yếu phục vụ dịp Tết nguyên đán) nên nhu cầu nước để gieo cấy cũng muộn hơn, nhưng cũng đều đạt từ 70% trở lên, cao hơn vụ Đông xuân năm ngoái từ 10-20%.
Theo ông Nguyễn Mạnh Hùng - Tổng cục Thủy lợi, có được kết quả đó là nhờ điều kiện về nguồn nước hạ du hệ thống sông Hồng trong thời gian vừa rồi khá thuận lợi, đồng thời có lượng mưa tương đối khá, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương lấy nước. Bên cạnh đó, các địa phương cũng đã tích cực vận hành các công trình thủy lợi để tích trữ nước trong hệ thống và đưa nước lên ruộng. Nhờ vậy, đã rút ngắn được thời gian 1,5 ngày của đợt 1 và không phải xả đợt 2. Ông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, đợt 3 lấy nước là đợt cuối trong lịch lấy nước năm nay. Đợt này sẽ cung cấp cho các diện tích còn lại để làm đất, phục vụ gieo cấy đồng thời, tích trữ lại lượng nước trong hệ thống công trình thủy lợi, khu trũng, hồ, ao để dành nước cho các đợt tưới dưỡng sau. Ngoài ra, với lưu lượng phát điện để bảo đảm dòng chảy ở hạ du như quy định tại Quy trình vận hành liên hồ chứa lưu vực sông Hồng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, vẫn có thể vận hành các hệ thống bơm dã chiến dọc sông Hồng để cấp nước. Thông thường, nước tưới dưỡng không phải cung cấp tập trung như nước cho làm đất, do vậy, nhu cầu nước tưới dưỡng sẽ được bảo đảm đủ nguồn để cung cấp.
Theo ông Vũ Xuân Khu - PGĐ Trung tâm điều độ Hệ thống điện quốc gia, tổng lượng nước từ các hồ thủy điện miền Bắc đã xả xuống hạ du để phục vụ sản xuất nông nghiệp cho các tỉnh Đồng bằng Bắc bộ là 1 tỷ 520 triệu m3. Kết thúc đợt xả đầu tiên, mức nước các hồ Hòa Bình, Tuyên Quang và Thác Bà sụt giảm mạnh. Để đảm bảo cho đợt xả cuối này, EVN đã phải hạn chế khai thác các hồ này đồng thời tăng cường phát điện để bổ sung nước từ hồ Lai Châu, Sơn La xuống cho Hòa Bình. Cùng với việc chuẩn bị nguồn nước, ông Vũ Xuân Khu cũng khẳng định, đảm bảo đủ điện với chất lượng tốt nhất cho các trạm bơm, công ty thủy nông suốt 24/24h để khai thác tối đa nguồn nước. Để đảm bảo hiệu quả cao nhất cho các đợt lấy nước, không để xảy ra tình trạng xả nước xuống mà không bơm được, gây lãng phí tài nguyên, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã chỉ đạo nhất quán từ nhiều năm nay là ưu tiên cung cấp điện cho các trạm bơm kể cả các trạm bơm dã chiến. Cụ thể, EVN đã chỉ đạo Tổng Công ty Điện lực Hà Nội, Tổng Công ty Điện lực miền Bắc và các Công ty Điện lực ở các địa phương, có giải pháp đảm bảo cung cấp điện an toàn, liên tục, 24/24h cho các trạm bơm. Kết quả cho thấy, công tác đảm bảo điện cho ngành cho các tram bơm đã được thực hiện tốt và chúng tôi sẽ tiếp tục cung cấp điện đảm bảo cho đơt đợt xả nước tiếp theo này. Ông Khu cho biết.
Dung tích trữ tại các hồ chứa thủy lợi ở miền Bắc hiện chỉ đạt khoảng 70-80% dung tích thiết kế. Trong thời gian tháng 3,4/2016, khả năng xảy ra thiếu nước tưới dưỡng do các nhà máy thủy điện giảm công suất phát điện, lượng nước về hạ du bị thiếu hụt. Theo bà Đặng Thanh Mai - Trung tâm dự báo khí tượng thủy văn trung ương, diễn biến thời tiết khí hậu vẫn khá bất thường. Theo dự báo, năm nay sẽ là một vụ mùa đông ấm, việc tưới dưỡng cho cây trồng là hết sức cần thiết, do đó, nên có các giải pháp sử dụng nước tiết kiệm và hiệu quả từ các hồ chứa thủy điện. Ở khu vực Bắc bộ dự báo có khả năng cao sẽ thiếu nước cục bộ, khu vực vùng núi cao phía Bắc, khu vực Trung du Bắc bộ có diễn biến nghiêm trọng hơn ở đồng bằng và tình trạng khó khăn cho cấp nước nông nghiệp cũng như giao thông đường thủy, phát điện trong các tháng cuối mùa khô năm 2016. Năm 2016 có thể ít bão, lũ lớn nhưng khí hậu thủy văn ở nước ta rất phức tạp.. Elnino mạnh sẽ kéo dài gây nắng nóng, hạn hán, cạn kiệt.
Mặc dù có nhiều thuận lợi nhờ có mưa trong thời gian làm đất đổ ải ở các tỉnh Trung du và ĐBBB, thời gian đã được rút ngắn trong 2 đợt đầu, tương ứng lượng nước phải xả từ các hồ thủy điện được giảm đi đáng kể. Dự kiến tổng lượng nước xả cho sản xuất nông nghiệp vụ Đông Xuân năm 2016 khoảng 3.78 tỷ m3, thấp hơn kế hoạch ban đầu khoảng 1.38 tỷ m3. Tổng cục Thủy lợi khuyến cáo, mặc dù theo kế hoạch, đợt 3 lấy nước đổ ải sẽ có tổng cộng 8 ngày, tuy nhiên, nếu nhu cầu nước đã đủ, thời gian lấy nước sẽ được tiếp tục xem xét rút ngắn. Do vậy, đề nghị bà con cần tranh thủ tận dụng nguồn nước để làm đất và gieo cấy, đồng thời phải quản lý chặt chẽ nước trên ruộng, tránh thất thoát, lãng phí.
Theo thống nhất giữa Tập đoàn Điện lực Việt Nam và Bộ Nông nghiệp & PTNT, các hồ chứa thủy điện sẽ dừng cấp nước cho hạ du khi diện tích lấy nước toàn vùng đã đủ, nhằm tiết kiệm nguồn nước đang ngày càng khan hiếm và suy giảm mạnh ở các hồ chứa thủy điện sau thời gian xả vừa rồi để đảm bảo kế hoạch vận hành phát điện cao điểm mùa khô năm 2016.