PV: Xin ông cho biết cụ thể nguồn nước các hồ chứa thủy điện phục vụ đổ ải vụ Đông Xuân năm nay cho các tính Trung du và Đồng bằng Bắc Bộ?
Ông Nguyễn Quốc Chính: Các hệ thống sông ở khu vực phía Bắc trong năm 2019 xảy ra khô hạn đặc biệt nghiêm trọng. Theo thống kê của EVN, trên hệ thống sông Đà năm 2019 không có một trận lũ lớn nào, lưu lượng nước về thấp hơn nhiều so với trung bình nhiều năm. Điều đó dẫn đến hậu quả cuối năm 2019 các hồ thủy điện không tích được đến mực nước dâng bình thường. Ở lưu vực sông Đà có tổng dung tích hữu tích 20 tỷ mét khối nhưng đến ngày 17/1 chỉ tích được gần 12 tỷ mét khối, tức thiếu hụt hơn 8 tỷ mét khối. Điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến cấp điện, cấp nước phục vụ phát triển kinh tế xã hội của đất nước trong năm 2020.
PV: Trước khô hạn như vậy, việc cấp điện, cấp nước phục vụ đổ ải năm nay có sự khác biệt gì so với mọi năm không thưa ông?
Ông Nguyễn Quốc Chính: EVN xác định đây là nhiệm vụ chính trị để đảm bảo an ninh lương thực cho nhân dân khu vực Đồng bắc Bắc Bộ. Việc xả nước này là thực hiện theo quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng do Thủ tướng Chính phủ ban hành. Dù bất cứ trong hoàn cảnh, tình trạng nào, ngành Điện cũng phải đáp ứng đủ nước phục vụ đổ ải.
Nhận định sớm tình hình khó khăn do khô hạn, năm nay EVN có sự chuẩn bị rất kỹ kế hoạch đổ ải khi đã chủ động phối hợp với Tổng cục Thủy lợi chuẩn bị từ tháng 9-10/2019. Đến nay công tác chuẩn bị đã hoàn tất, công tác đổ ải bắt đầu từ ngày 20/1/2020, tuy nhiên Tập đoàn đã tiến hành tăng cường phát điện từ các nhà máy thủy điện Hòa Bình, Tuyên Quang, Thác Bà từ ngày 18/1/2020.
Năm nay do biến đổi khí hậu, thay đổi lòng dẫn nên đáy sông Hồng bị hạ thấp từ 1-2 mét. Nếu như các hồ thủy điện có tích được đầy nước và xả hết công suất cũng không thể duy trì mực nước tại Hà Nội 2,2m. Từ năm 2019, Bộ NN&PTNT phối hợp với EVN giao Viện Quy hoạch Thủy lợi thực hiện một đề tài nghiên cứu khoa học về các giải pháp đảm bảo cấp nước đổ ải và tiết kiệm nước. Năm nay áp dụng đề tài này, khi các địa phương lấy nước đổ ải khi trạm thủy văn tại Hà Nội để mực nước thấp (1,6m thay vì 2,2 m như trước kia).
PV: Bên cạnh nhiệm vụ cấp nước, nhiệm vụ cấp điện cho các trạm bơm cũng có ý nghĩa rất quan trọng, EVN đã chuẩn bị phương án cấp điện như thế nào thưa ông?
Ông Nguyễn Quốc Chính: Trong những năm gần đây, việc đảm bảo cấp điện cho các trạm bơm là nhiệm vụ chính trị được EVN xác định đảm bảo cấp điện an toàn, ổn định trong cả năm chứ không chỉ mỗi dịp cấp nước đổ ải. Tuy nhiên do tính chất quan trọng trong đợt đổ ải nên EVN có chỉ đạo từ sớm và sát sao trong việc này để các điện lực phối hợp chặt chẽ với các trạm bơm đảm bảo cấp điện liên tục kể cả các trạm bơm cố định và trạm bơm dã chiến với chất lượng điện năng tốt nhất, không để sự cố, không lấy được nước, gây lãng phí nước.
Năm nay, ngay từ tháng 10/2019, Tập đoàn đã có văn bản chỉ đạo các Công ty Điện lực phối hợp với các trạm bơm để khảo sát tình trạng thiết bị và tính toán phương án cấp điện, xử lý sự cố nếu có. Đến nay công tác chuẩn bị của các công ty điện lực đều đã đảm bảo để sẵn sàng cấp điện 24/24h, sẵn sàng cho các trạm bơm từ ngày bắt đầu cho đến hết tháng 2 chứ không riêng gì trong 3 đợt xả nước.
PV: Hồ Hòa Bình đóng vai quan trọng nhất trong cấp nước đổ ải, tuy nhiên đang bị thiếu hụt nghiêm trọng, trong khi vẫn phải duy trì cấp nước phục vụ sinh hoạt cho Hà Nội. Vậy sau đợt cấp nước đổ ải này, liệu hồ Hòa Bình còn đủ nước phục vụ cấp nước sinh hoạt không thưa ông?
Ông Nguyễn Quốc Chính: Tính đến nay, NMTĐ Hòa Bình đang thiếu hụt 13 mét so với mực nước dâng bình thường. Sau đợt đổ ải này, dự báo mực nước tiếp tục giảm mạnh về gần mực nước chết. Nhà máy nước sạch Sông Đà ở Hòa Bình cung cấp nước phục vụ sinh hoạt cho 1/3 hộ dân tại Hà Nội. Nhà máy được xây dựng cách đây hơn chục năm (2004), thời điểm đó, hạ du sông Đà chưa bị biến đổi dòng chảy nên mực nước ở khu vực này rất cao. Đến nay, theo quy trình vận hành liên hồ chứa, ngành Điện vẫn đảm bảo theo đúng quy trình cấp nước hạ du, tuy nhiên Nhà máy này trong năm 2019 luôn đề xuất cấp nước cao hơn so với quy trình. Tuy nhiên, để đảm bảo an ninh nguồn nước, EVN luôn chỉ đạo các hồ chứa đáp ứng đúng theo yêu cầu của nhà máy với tổng lưu lượng xả 50 triệu m3/ngày để nhà máy nước sản xuất 300.000 m3/ngày.
Năm 2021, Nhà máy có kể hoạch mở rộng công suất và cung cấp tới 600.000 m3/ngày để cấp nước cho người dân ở Thủ đô Hà Nội. Với nhu cầu nước hiện nay NMTĐ Hòa Bình vẫn đáp ứng được, tuy nhiên, trong những năm tới, khi nhà máy nước mở rộng, Công ty CP nước sạch Sông Đà không triển khai các giải pháp trước mắt và lâu dài để lấy nước trong mọi điều kiện tự nhiên thì sẽ rất khó khăn để NMTĐ Hòa Bình có thể đáp ứng được yêu cầu của nhà máy nước.
PV: Xin cảm ơn ông!