Kết quả đánh giá của Bộ Công Thương và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) về kế hoạch cung cấp điện giai đoạn 2020-2025, việc đảm bảo cung cấp điện trong giai đoạn này sẽ gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhất là trong trường hợp xảy ra các hiện tượng thời tiết cực đoan. Việc đầu tư xây dựng thêm nguồn và lưới điện cần phải có thời gian. Vì vậy, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, thực hiện cam kết phát thải ròng về 0 theo cam kết của Chính phủ tại COP26.
Việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả được Đảng và Nhà nước quan tâm và coi là một trong những trụ cột quan trọng để đảm bảo an ninh năng lượng, giúp cho ngành năng lượng phát triển bền vững. Cùng với việc thực thi Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả nhằm mục tiêu đẩy mạnh hơn nữa các hoạt động, giải pháp tiết kiệm năng lượng trên mọi mặt của đời sống xã hội và trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế đất nước, Thủ tướng Chính phủ tiếp tục ban hành Quyết định số 280/QĐ-TTg năm 2019 phê duyệt Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả giai đoạn 2019-2030 với mục tiêu tiết kiệm được từ 5-7% tổng tiêu thụ năng lượng toàn quốc trong giai đoạn đến năm 2025 và đạt từ 8-10% trong cả giai đoạn từ 2019-2030, tương đương khoảng 60 triệu tấn dầu quy đổi (TOE).
Báo cáo của Bộ Công Thương ghi nhận, ngay từ những tháng đầu năm 2023, cả nước đã phải trải qua nhiều đợt nắng nóng cao điểm khiến nhu cầu sử dụng điện của các hộ sinh hoạt, doanh nghiệp sản xuất kinh doanh đều tăng cao. Xác định sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là một giải pháp thiết thực giúp cải thiện hiệu quả nền kinh tế, đồng thời giúp bảo tồn nguồn năng lượng quốc gia, bảo vệ môi trường và giảm phát thải khí nhà kính, đóng góp giảm thiểu các tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu, ngày 08/6/2023, Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 20 về việc tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023 - 2025 và các năm tiếp theo. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu phấn đấu hằng năm tiết kiệm tối thiểu 2,0% tổng điện năng tiêu thụ; giảm tổn thất điện năng trên toàn hệ thống điện dưới 6% vào năm 2025; phấn đấu đến năm 2030 có 50% các tòa nhà công sở và 50% nhà dân sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu; đến hết năm 2025, phấn đấu đến năm 2030 có 50% các tòa nhà công sở và 50% nhà dân sử dụng điện mặt trời mái nhà tự sản, tự tiêu (phục vụ tiêu thụ tại chỗ, không bán điện vào hệ thống điện quốc gia); đến hết năm 2025, phấn đấu 100% chiếu sáng đường phố sử dụng đèn LED.
Để đạt được mục tiêu này, Chỉ thị yêu cầu mọi tổ chức, cá nhân nghiêm túc, quyết liệt thực hiện triển khai việc tiết kiệm điện.
Ông Đỗ Văn Sáng - Trung tâm khuyến công và phát triển công nghiệp, Sở Công Thương TP. Hà Nội cho biết, năm 2022 TP Hà Nội đã đạt mức tiết kiệm 1,63% - vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Trong 6 tháng đầu năm 2023 TP đã đạt được hơn 60 tấn dầu quy đổi, đạt khoảng 42% so với kế hoạch. Triển khai chương trình sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, TP Hà Nội tập trung vào 3 nhóm chính, đó là các cơ sở sử dụng năng lượng trong sản xuất công nghiệp; các công trình xây dựng và các hộ gia đình.
"TP Hà Nội đã ban hành riêng một kế hoạch về phong trào sử dụng hiệu quả năm 2023. Các hoạt động của chương trình này bao gồm có các buổi tuyên truyền về kỹ năng tiết kiệm điện cho các hộ gia đình và thông qua các hoạt động tuyên truyền chúng tôi cũng xây dựng đội ngũ tuyên truyền viên về tiết kiệm năng lượng trong các quận, huyện, công ty điện lực có thể tuyên truyền, phổ biến rộng rãi đến hộ gia đình để áp dụng. Thông qua hoạt động, chúng tôi dự kiến sẽ tổ chức công nhận 1050 hộ gia đình sử dụng tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm điện tiêu biểu…".
Trong công tác thực hành tiết kiệm năng lượng có vai trò quan trọng của các doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm thiết bị điện hiệu suất cao. Từ thực tế doanh nghiệp sản xuất các sản phẩm điều hoà không khí, bà Lý Thị Phương Trang - Tổng giám đốc Công ty Daikin Việt Nam cho biết, bên cạnh các sản phẩm và dịch vụ mà Daikin đang áp dụng thì Công ty luôn luôn nghiên cứu và phát triển những sản phẩm tiết kiệm điện nhiều nhất. Cụ thể là 3 năm liền tại Việt Nam, Daikin luôn dẫn đầu trong cái dải về hiệu suất năng lượng cao nhất. "Nhận thức của người dùng cũng rất là quan trọng, hiện nay chúng tôi cũng có những giải pháp để có thể giám sát hành vi người dùng và làm sao để người dùng sử dụng mà không lãng phí"- bà Trang cho biết.
Đánh giá cao các kết quả đạt được trong việc triển khai thực thi các giải pháp sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng trong cả nước thời gian qua, song, ông Trịnh Quốc Vũ - Phó Vụ trưởng Vụ tiết kiệm năng lượng & phát triển bền vững, Bộ Công Thương cho rằng, vẫn còn rất nhiều việc phải làm để đạt được các mục tiêu cụ thể trong thời gian tới.
"Công tác tiết kiệm năng lượng, tiết kiệm điện đã được Bộ Công Thương có văn bản hướng dẫn và quán triệt với các địa phương để tổ chức thực hiện các hoạt động của Chương trình quốc gia về sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả cũng như tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và đôn đốc các đối tượng sử dụng năng lượng tuân thủ nghiêm các quy định của Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả và các văn bản hướng dẫn thi hành luật.
Kết quả, chúng tôi đánh giá là công tác tiết kiệm năng lượng đã được triển khai tương đối đồng bộ và tương đối tốt trong năm vừa qua. Tuy nhiên, với các chỉ số đánh giá về vĩ mô như cường độ năng lượng của quốc gia và chỉ số về hệ số đàn hồi điện năng thì mặc dù đã có xu hướng giảm trong những năm vừa qua, đặc biệt là cường độ năng lượng đã giảm một cách đều đặn trong giai đoạn từ năm 2019 đến nay, tuy nhiên, so với các nước trong khu vực và trên thế giới thì chúng ta vẫn còn khoảng cách. Trong 5 năm sắp tới, chúng ta sẽ phải san bằng, đuổi kịp các nước trong khu vực như Thái Lan, Malaysia về cường độ năng lượng cũng như nâng cao được hiệu quả chung của nền kinh tế đất nước và giảm sự phụ thuộc vào nguồn tài nguyên năng lượng, đặc biệt trong bối cảnh Việt Nam đã trở thành một nước nhập khẩu thuần về năng lượng".
Các chuyên gia và nhà quản lý đều nhấn mạnh vai trò của việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả còn là giải pháp quan trọng góp phần nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm hàng hoá và thực hiện cam kết của Việt Nam tại thỏa thuận Paris về ứng phó với biến đổi khí hậu toàn cầu, cũng như tại Hội nghị thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu COP 26 (khẳng định lại tại COP 27) về thực hiện lộ trình giảm phát thải khí nhà kính về 0 vào năm 2050.