Tuy nhiên, để cung cấp điện năng cho khách hàng cần phải truyền tải qua hệ thống truyền tải điện, hệ thống truyền tải này ở hầu hết các nước trên thế giới đều thuộc sở hữu nhà nước và các đơn vị phát điện đảm bảo huy động công suất công bằng, minh bạch, đảm bảo kết nối giữa đơn vị phát điện và khách hàng là trách nhiệm của đơn vị điều độ hệ thống điện.
An toàn và ổn định cung cấp điện
Đơn vị điều độ hệ thống điện có trách nhiệm giám sát sự hoạt động ổn định của hệ thống điện, huy động công suất các tổ máy của các đơn vị phát điện, đảm bảo các thông số vận hành của các phần tử trong hệ thống điện nằm trong phạm vi cho phép, đưa ra các lệnh điều độ kịp thời để giữ ổn định hệ thống điện trong cả chế độ vận hành bình thường cũng như khi có sự cố xả ra trong hệ thống điện. Vì vậy, để đảm bảo vận hành ổn định, đơn vị điều độ cần nắm được thông tin và điều khiển đến từng tổ máy của mỗi công ty phát điện độc lập. Bởi, việc huy động nguồn phải phù hợp với khả năng truyền tải của hệ thống, đảm bảo các thông số kỹ thuật của từng tổ máy. Việc huy động nguồn còn phải nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu của phụ tải. Đối với hệ thống điện Việt Nam, phụ tải sinh hoạt chiếm một tỷ trọng khá lớn, do vậy, biểu đồ phụ tải thường xuyên thay đổi theo từng giờ trong ngày và tốc độ tăng giảm khác nhau. Vì thế đơn vị điều độ có nhiệm vụ điều chỉnh từng tổ máy với tốc độ tăng giảm tải phù hợp từng thời điểm khác nhau để đáp ứng nhu cầu phụ tải.
Ngoài ra, để đảm bảo hệ thống làm việc ổn định và an toàn khi có các biến động sai khác so với dự kiến, đơn vị điều độ hệ thống có trách nhiệm đảm bảo dự phòng của hệ thống.
An toàn, liên tục và kinh tế
Đơn vị điều độ hệ thống điện có trách nhiệm lập các phương thức vận hành hệ thống điện với tiêu chí đảm bảo hệ thống điện vận hành an toàn, liên tục và kinh tế. Để đạt được mục tiêu này, đơn vị điều độ phải thực hiện tính toán huy động nguồn, tính toán cân bằng năng lượng, tính toán phối hợp lịch sửa chữa, bảo dưỡng điều độ kinh tế…
Lịch sửa chữa phải được lập trên cơ sở tối ưu cho toàn hệ thống điện, phối hợp giữa sửa chữa lưới, nguồn điện và hệ thống nhiên liệu để đảm bảo đủ lượng công suất cần thiết cung cấp cho phụ tải nhưng vẫn đảm bảo được các yêu cầu về sửa chữa (đại tu, trung tu, tiểu tu…) với chi phí thấp nhất. Trong giai đoạn hệ thống điện đang có mức dự phòng công suất thấp như hiện nay, việc lập lịch sửa chữa và phê duyệt sửa chữa cho từng tổ máy trong hệ thống lại càng cần thiết để đảm bảo các tiêu chí trên. Công tác lập phương thức cũng phải tính toán đến tiến độ các công trình mới khi đưa vào vận hành thương mại, đặc biệt là phải đảm bảo các yêu cầu về thí nghiệm, thử nghiệm, hiệu chỉnh đối với các công trình mới trước khi đưa vào vận hành.
Các tổ máy trong hệ thống điện có các chi phí sản xuất điện khác nhau, ngay cả các tổ máy trong cùng một nhà máy cũng có chi phí khác nhau. Để đảm bảo lập phương thức và vận hành công bằng, minh bạch giữa các đơn vị phát điện, đồng thời đảm bảo mục tiêu tối ưu chung cho toàn hệ thống theo nguyên tắc huy động từ giá rẻ đến giá cao. Khi thị trường điện vận hành, việc cho phép chào giá theo tổ máy cũng sẽ đảm bảo tính toán thì trường điện mả vẫn thỏa mãn các ràng buộc kỹ thuật của tổ máy và hệ thống, không vi phạm hợp đồng.
Việt Nam là đất nước đang phát triển, nhu cầu phụ tải tăng khá lớn và đòi hỏi sự phát triển nhanh của hệ thống điện. Với tốc độ phát triển như vậy, việc điều độ điều khiển từng tổ máy của các nhà máy điện là yếu tố quan trọng trong đảm bảo an toàn cung cấp điện, nâng cao tính ổn định và kinh tế trong công tác vận hành cũng như lập phương thức. Vì vậy, để có thể giám sát và vận hành hệ thống điện với một số lượng tổ máy lớn đảm bảo chính xác, EVN cần trang bị các phần mềm tính toán, giám sát và vận hành hệ thống điện và thị trường điện cũng như hệ thống máy tính, thông tin phù hợp với sự phát triển của hệ thống điện và thị trường điện cho Trung tâm điều độ hệ thống điện./
Thanh Mai/Tinnganhdien.vn