Ông Phạm Mạnh Thắng, Cục trưởng ERAV cho biết: “Việc điều tiết của Nhà nước ở khâu truyền tải điện thông qua giá truyền tải điện là cần thiết do dịch vụ truyền tải mang tính độc quyền tự nhiên. Việc kiểm soát giá giá truyền tải điện nhằm tránh các xu hướng độc quyền tăng giá trên mức chi phí và lợi nhuận hợp lý, đồng thời khuyến khích đơn vị truyền tải điện nâng cao hiệu quả thông qua tiết kiệm chi phí và giảm tổn thất điện năng”.
Một trong những nhiệm vụ trọng tâm của quá trình tái cơ cấu ngành điện là việc thực hiện Lộ trình các điều kiện hình thành và phát triển các cấp độ thị trường điện Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt (bao gồm 3 cấp độ: thị trường phát điện cạnh tranh; thị trường bán buôn điện cạnh tranh; thị trường bán lẻ điện cạnh tranh). Theo đó, một trong những điều kiện để phát triển thị trường ở các cấp độ là các đơn vị hoạt động điện lực phải có quyền sử dụng lưới điện truyền tải một cách bình đẳng; và vì vậy cần phải tách hoạt động sản xuất kinh doanh của khâu truyền tải ra khỏi các khâu phát điện và phân phối điện, đồng thời cần có phương pháp xây dựng phí truyền tải điện minh bạch, phù hợp với cơ cấu ngành điện ở từng cấp độ phát triển của thị trường điện.
Nằm trong tiến trình này, vừa qua, Chính phủ đã đồng ý việc thành lập Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) theo hình thức công ty mẹ - công ty con. Theo đó, công ty mẹ là công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do EVN sở hữu 100% vốn điều lệ trên cơ sở tổ chức lại 4 Công ty Truyền tải điện 1, 2, 3, 4 và 3 Ban Quản lý dự án công trình điện miền Bắc, miền Trung, miền Nam (sau khi hoàn thành công tác tái cơ cấu ngành điện, TCT Truyền tải điện quốc gia sẽ trở thành một công ty độc lập). Đơn vị truyền tải điện, theo quy định của Luật Điện lực, có trách nhiệm xây dựng phí truyền tải điện, sau đó ERAV sẽ thẩm định và trình Bộ trưởng Bộ Công nghiệp (nay là Bộ Công Thương) phê duyệt.
Từ tháng 9/2007, Tư vấn quốc tế của WB đã hỗ trợ ERAV thực hiện dự án “Xây dựng phương pháp lập giá truyền tải điện” với mục tiêu là cơ sở để ERAV xây dựng Quy định về phương pháp tính, trình tự, thủ tục xây dựng và phê duyệt giá truyền tải điện dự kiến sẽ trình Bộ Công Thương ban hành vào cuối năm 2008 này. Trên cơ sở các ý kiến đóng góp của các bên liên quan sau khi tổ chức Hội thảo “Đánh giá lựa chọn phương pháp tính giá truyền tải điện” (ngày 4/12/2007, tại Hà Nội), Tư vấn quốc tế đã hoàn thiện Báo cáo đánh giá và xây dựng xong dự thảo Báo cáo Phương pháp tính giá truyền tải áp dụng cho Việt Nam. Vì vậy, các ý kiến đóng góp tại Hội thảo tổ chức ngày 20/3/2008 sẽ là cơ sở hoàn thiện phương pháp cuối cùng để ERAV xây dựng Quy định, trình tự, thủ tục xây dựng và phê duyệt giá truyền tải điện trình Bộ Công Thương.
Theo đề xuất của Tư vấn quốc tế, giá truyền tải điện gồm 2 loại giá đặc thù: giá sử dụng dịch vụ truyền tải (khách hàng phải trả giá là các công ty phân phối và các khách hàng đấu nối trực tiếp với lưới truyền tải); giá đấu nối truyền tải (khách hàng phải trả giá là các đơn vị phát điện lên lưới truyền tải, các công ty phân phối và các khách hàng lớn đấu nối với lưới truyền tải). Giá sử dụng dịch vụ truyền tải mà mỗi khách hàng phải trả được tính theo tỷ lệ chi phí mà công ty truyền tải đã sử dụng để cung cấp dịch vụ truyền tải cho khách hàng đó. Giá đấu nối truyền tải mà mỗi khách hàng phải trả được tính theo chi phí mà công ty truyền tải đã sử dụng để cung cấp dịch vụ đấu nối với lưới truyền tải cho khách hàng đó.
Đối với giá vận hành hệ thống và vận hành thị trường (giá SMO), sẽ được tính bằng cách phẩn bổ tổng chi phí theo tỷ lệ chi phí phải trả của từng khách hàng (các đơn vị phân phối điện và các khách hàng đấu nối trực tiếp vớ lưới truyền tải) cho đơn vị vận hành hệ thống và vận hành thị trường. Tỷ lệ chi phí phải trả của từng khách hàng được tính bằng tỷ lệ điện năng tiêu thụ hoặc phát lên lưới trong tổng lượng điện năng của tất cả các khách hàng phải trả giá SMO trong tháng trước tháng thu.
Minh Đức