Dưới độ sâu 60 mét trong lòng núi – đó là vị trí gian đặt máy, tôi được anh Tạ Văn Luận - lúc ấy là phó giám đốc kỹ thuật - giải thích các tính năng của những thiết bị đang được cẩu xuống và chỉnh định đúng vị trí. Anh nói thật to nhưng cũng không át nổi tiếng các loại máy công tác đang vào ca. Chị Đoàn Thị Ba - công nhân xây dựng bậc 4/7 ăn vội chiếc bánh mì, tay lấm mem bùn đất. Tôi nhớ mãi câu nói trong ánh mắt lấp loáng mồ hôi của chị: “Chúng em phải phấn đấu tăng năng suất , khi nào Ialy phát điện mới về lấy được chồng!”. Thật vậy, không thấy mặt người đâu, trong bộ quần áo bảo hộ lao động của họ , chúng tôi cảm nhận và hình dung từ ánh mắt của những công nhân làm việc dưới hầm sâu này vóc dáng của một Ialy trong một ngày sẽ đến không xa.
Lãnh đạo Công ty thuỷ điện Ialy đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì thành tích 10 năm
Hôm nay, trở lại Ialy trong dịp kỷ niệm 10 năm ngày thành lập (28/2/2000 -28/2/2010) và đón nhận Huân chương Lao động hạng Nhì của Chủ tịch nước trao tặng, tôi không khỏi bồi hồi xúc động trong quang cảnh rực rỡ cờ, hoa, rạng rỡ nụ cười của Ialy vào ngày hội lớn. Các bác nguyên là lãnh đạo Bộ Công nghiệp, ngành điện, lãnh đạo 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum, các chuyên gia Liên Xô cũ từ ngày khởi động Ialy cũng có mặt. Đông vui nhất là những thế hệ công nhân Ialy, họ đã về đây ôm chầm lấy nhau trong nghẹn ngào vui sướng, gợi lại một thời gian khổ để có một Ialy bề thế hôm nay.
Nhớ lại ngày nổ mìn khởi công vào năm 1993 để cho tổ máy số 1, phát kWh điện đầu tiên phải mất gần 8 năm thi công trị thuỷ trên dòng Sê san đầy huyền thoại.
Từ quả đồi nghĩa trang liệt sĩ - nơi tưởng niệm các chuyên gia, cán bộ công nhân đã hy sinh trên công trường trong suốt 8 năm thi công , chúng tôi cảm nhận được sự hùng vĩ của công trình thế kỷ này, trực quan trên mặt bằng Ialy hiện nay là một hồ nước rộng 64.000.000 m2 với con đập ngăn dòng cao hơn 100m dài đúng 1.000m phản chiếu trên mặt hồ, lung linh trong đêm đầy ánh sáng. Chung quanh là hệ thống tháp điều áp, cửa cổng xả mờ trong hơi nước, tung lên giữa thác nước khổng lồ ầm ào tuôn chảy.
Và cũng tại đây, khi đốt nén hương tưởng niệm những liệt sĩ đã hy sinh cho Ialy chúng tôi mới cảm nhận được hết ý nghĩa của những con số mà Ialy mang lại cho Tây nguyên, cho đất nước trong suốt 10 năm qua: Tổng sản lượng điện mà Ialy đã cung cấp cho hệ thống điện quốc gia gần 37tỷ kWh. Đó là hệ quả tất yếu khi Tập đoàn Điện lực Việt Nam chuyển đổi mô hình quản lý từ nhà máy sang thành Công ty từ năm 2007. Quy mô quản lý được mở rộng khi được giao vận hành thêm 2 nhà máy là Sê san 3 : 260MW và Pleikrông: 100MW, nâng tổng công suất hiện nay của Công ty thuỷ điện Ialy lên 1.080MW- đúng thứ 2 sau thuỷ điện Hoà Bình.
4 tổ máy thuỷ điện Ialy 10 năm qua phát công suất ổn định , năm 2009 đạt sản lượng trên 5 tỷ kWh
Đánh dấu cho đỉnh cao chặng đường 10 năm của Ialy là những con số của năm 2009, khi cả 3 nhà máy sản xuất được 5,466 tỷ kWh . Điều này có ý nghĩa biết bao đối với đất nước về an ninh năng lượng, khi hệ thống điện quốc gia nhất là khu vực Miền Trung và Tây nguyên vẫn còn nguy cơ thiếu điện trầm trọng.
Vị thế của Ialy còn được khẳng định tại địa phương 2 tỉnh Gia Lai và Kon Tum với số tiền thuế tài nguyên nước và thuế giá trị gia tăng nộp cho ngân sách 2 tỉnh đã lên đến 387 tỷ đồng trong năm 2009. Trong đó Gia Lai trên 176 tỷ đồng và Kon Tum trên 210 tỷ đồng chiếm 26% tổng thu ngân sách của địa phương.
Cũng tại buổi lễ long trọng và ầy ắp nghĩa tình này, cả hội trường như lặng đi khi nghe anh Thái Thuỳ - nguyên trưởng ban Quản lý Dự án Thuỷ điện Ialy đọc 2 bài thơ: “ Chiều nay- Ialy phát điện rồi, và bài “ Người ra đi” gây xúc động cho từng đại biểu đang có mặt. Bởi họ cũng tìm thấy trong từng ý, từng lời của bài thơ tâm hồn của chính mình, những kỷ niệm xương máu gắn bó một thời như hiện về với Ialy, để có một Ialy tuổi lên 10 căng đầy sức sống và phát triển hôm nay.
Điều đó cũng giải thích được giá trị nhân văn của công trình thuỷ điện Ialy. Không chỉ là huyền thoại về tình yêu ngang trái giữa nàng Ly và chàng Roock để cho nước mắt và suối tóc của nàng trở thành nguồn thuỷ năng nuôi sống cho tình yêu muôn thuở, Ialy đã trở thành đề tài hấp dẫn cao độ, làm lay động tâm hồn các nhà thơ, nhà báo, du khách về đây.
Trên thực tế, cuộc sống công tác của hơn 400 CBCNV ở đây đã nâng Ialy lên tầm vóc mới sau hơn 1 thập kỷ phấn đấu vì dòng điện của tổ quốc. Từ những ngày đầu gian khổ ấy, sự trưởng thành của Ialy chính là nhân tố con người - họ được trui rèn trong môi trường lao động sáng tạo, được đào tạo và tự đào tạo để đáp ứng với nhiệm vụ công tác. Đến nay Công ty đã có gần 8 thạc sĩ chuyên ngành điện và các ngành quản lý khác, 114 kỹ sư, cử nhân, 26 cao đẳng và 246 trung cấp công nhân kỹ thuật…Kiến thức luôn được trau dồi, trách nhiệm và nhiệt tình công tác đã giúp họ - những con người từ mọi miền đất nước về đây - trở thành một khối thống nhất đoàn kết và hướng về một mục tiêu chung: Xây dựng những con người, những gia đình Văn hoá tiêu biểu, góp phần cho thương hiệu tập thể “Văn hoá doanh nghiệp Ialy” trên vùng đất Tây nguyên này .
10 năm nhìn lại, tầm vóc Ialy trong hơn 1 thập kỷ qua không chỉ thể hiện thành tích trên tấm Huân chương Lao động hạng Nhì của Chủ tịch nước trao tặng hôm nay; mà với những gì Ialy đã thể hiện – có thể hướng tới quy mô lớn hơn về sản lượng điện cho đất nước khi 6 nhà máy thuỷ điện trên dòng Sê san đồng loạt vận hành với tổng công suất 1.767MW, đồng nghĩa với việc tăng thêm 8,5 tỷ kWh điện hằng năm cho công cuộc CNH-HĐH đất nước.