Năm thành công của cấp nước đổ ải

Các hồ thủy điện Hòa Bình, Tuyên Quang, Thác Bà đã cấp gần 2,7 tỷ m3. Có thể nói năm nay là một trong những năm thành công nhất trong công tác chỉ đạo điều hành cấp nước đổ ải.

 

Nhiều thách thức đã vượt qua

 

Ông Nguyễn Văn Tỉnh – Tổng cục trưởng Tổng cục Thủy lợi cho biết: Trước khi thực hiện xả nước, do ảnh hưởng của tình trạng thiếu hụt lượng mưa, dòng chảy, tổng dung tích trữ của các hồ chứa thủy điện ở thượng nguồn hệ thống sông Hồng-Thái Bình là 9,46 tỷ m3 đạt khoảng 60% dung tích thiết kế (thấp hơn khoảng 6,54 tỷ m3 so với trước đợt điều tiết nước phục vụ gieo cấy năm 2018-2019), trong đó hồ Hòa Bình chỉ đạt 63%- ở mức thấp nhất trong 30 năm qua, kể từ khi đưa vào vận hành. 

 

Cùng với đó, lòng dẫn sông Hồng tiếp tục bị xói sâu với tốc độ rất nhanh nên ảnh hưởng đến việc mực nước tại hạ du hệ thống sông Hồng không dâng đảm bảo mức yêu cầu trong ngày đầu của đợt 1 lấy nước. Đợt 1 lấy nước, mực nước tại Trạm Thủy văn Hà Nội đạt trung bình từ 1,2-1,6, ở mức tương đối thấp, làm hiệu quả đẩy mặn không cao, gây khó khăn cho việc lấy nước. Tập quán làm đất khác nhau dẫn đến nhu cầu nước giữa các địa phương không thống nhất thời gian (vùng ven biển làm đất sớm, vùng trung du làm đất muộn), dẫn đến phải kéo dài thời gian lấy nước.

 

Để bảo đảm bổ sung nước cho hạ du theo kế hoạch, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã tăng cường phát điện trước các đợt lấy nước khoảng 2-3 ngày để dâng mực nước hạ du sông Hồng theo đúng quy định. Thực tế, dòng chảy trong các đợt lấy nước được duy trì cơ bản bảo đảm bảo như yêu cầu, tạo điều kiện cho các công trình thủy lợi vận hành lấy nước.

 

Theo đánh giá của Tổng cục Thủy lợi, do có mưa với lượng mưa khá trên diện rộng toàn khu vực sau khi kết thúc đợt 1 lấy nước và các địa phương tận dụng nguồn nước thuận lợi vận hành công trình lấy nước nên tiến độ lấy nước được thực hiện nhanh, cao hơn cùng kỳ các năm gần đây. Các địa phương cơ bản đã hoàn thành sớm kế hoạch lấy nước, hầu hết các địa phương đã hoàn thành sớm kế hoạch lấy nước trước khi lấy nước đợt 2, trừ Thành phố Hà Nội phải tiếp tục lấy nước đợt 3. Tổng lượng xả của các hồ chứa thủy điện trong cả 3 đợt là gần 2,7 tỷ m3 nước. So với các năm gần đây, tổng lượng nước xả thấp hơn 1,74 tỷ m3 so với năm 2019; khoảng 3 tỷ m3 năm 2018 và gần 2 tỷ m3 năm 2017.

 

Kiến nghị tạm dừng khai thác cát trên sông Hồng – Thái Bình

 

Để đạt được những kết quả như trên, Tổng cục Thủy lợi cho rằng có sự chỉ đạo, điều hành sát sao, quyết liệt của Bộ NN&PTNT, UBND, Sở NN&PTNT các tỉnh, thành phố trong khu vực đã kịp thời tháo gỡ các khó khăn đảm bảo cấp nước đủ diện tích gieo cấy và tiết kiệm nguồn nước xả từ các hồ chứa thủy điện. 

 

Việc chủ động xây dựng cụ thể kế hoạch lấy nước, nạo vét hệ thống kênh mương, cửa lấy nước, và vận hành công trình lấy nước sớm, tận dụng nguồn nước trong thời gian giữa các đợt lấy nước đã tích trữ trong hệ thống kênh mương, ao, đầm, vùng trũng để đưa nước lên ruộng đã đẩy nhanh tiến độ lấy nước.

 

Việc điều hành linh hoạt mực nước hạ du sông Hồng trong các đợt lấy nước, thời gian lấy nước hợp lý và phù hợp với nhu cầu lấy nước, khả năng vận hành công trình thủy lợi, đã mang lại hiệu quả tốt trong việc tiết kiệm nước từ các hồ chứa thủy điện. 

 

Sự tăng cường đầu tư các trạm bơm có thể vận hành lấy nước chủ động, không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa thủy điện và các trạm bơm cột nước thấp (ở tỉnh Hưng Yên) là giải pháp hữu hiệu trong giai đoạn hiện nay để thích ứng với tình trạng mực nước sông bị hạ thấp.

 

Ngoài ra, sự phối hợp tốt của các cơ quan truyền thông trong việc tuyên truyền sớm và liên tục về lịch điều tiết các hồ thủy điện, tình hình nguồn nước, công tác chỉ đạo của Bộ, Tổng cục Thủy lợi trong suốt thời gian lấy nước đã giúp các địa phương nắm bắt được thông tin và chủ động đưa ra phương án lấy nước hiệu quả nhằm đẩy nhanh tiến độ lấy nước và tiết kiệm nguồn nước xả.

 

Để công tác lấy nước đổ ải các năm sau đạt hiệu quả, Tổng cục Thủy lợi đề xuất Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành và địa phương có liên quan tiếp tục tạm dừng việc cấp phép mới khai thác cát và quản lý chặt chẽ tình trạng khai thác cát trái phép lòng sông thuộc lưu vực sông Hồng – Thái Bình để khắc phục việc hạ thấp, biến đổi lòng dẫn.    

 

Các địa phương ưu tiên bố trí nguồn vốn để sớm đầu tư, xây dựng các công trình lấy nước chủ động cho các khu vực khó khăn về nguồn nước, không phụ thuộc vào dòng chảy bổ sung từ các hồ chứa thủy điện; chỉ đạo quyết liệt hơn nữa trong việc tập trung lấy nước nhằm đảm bảo nằm chung trong kế hoạch lấy nước của toàn khu vực, tránh tình trạng kéo dài thời gian lấy nước khi các địa phương đã cơ bản đủ nước.

 

Chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường sớm trình Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định sửa đổi quy định về vận hành các hồ chứa thủy điện trên lưu vực sông Hồng trong thời kỳ xả nước gia tăng theo hướng linh hoạt hơn về mực nước yêu cầu và thời gian các đợt xả nước để phù hợp với thực tế mực nước hạ du hệ thống sông bị hạ thấp, không bảo đảm dâng đạt mức +2,2 m tại Trạm Thủy văn Hà Nội như quy định hiện hành.