Hồ Hàm Thuận đang cạn nước. (ảnh: Thanh Tú)
Ông Lê Văn Quang, Phó giám đốc Công ty Thủy điện Đa Nhim - Hàm Thuận - Đa Mi, nói: “Đến thời điểm này có thể khẳng định, việc tích nước tại thủy điện Hàm Thuận đã hết hy vọng”. Hàng năm, thời điểm thích hợp tích nước là khi có mưa nhiều, thường từ tháng 8 đến hết tháng 10. Đến đầu tháng 11 mọi năm nước đã đầy hồ. Nhưng nay thì lưu lượng nước đầu nguồn chảy về lòng hồ chỉ ở mức 70/150m³/s, chưa tới 50% lưu lượng bình quân hàng năm. Do đó, cao trình nước tại hồ Hàm Thuận, tính đến cuối tháng 11, chỉ ở mức 587.58m, ứng với 161,56 triệu m3 và chỉ đạt 30,92% dung tích hữu ích; còn phải 21m nữa mới tới mức cần tích để chạy máy năm tới”. Cũng theo ông Quang, nước về hồ giảm mạnh nên đầu năm đến gần cuối năm 2010, hai tổ máy của Hàm Thuận chỉ chạy cầm chừng. Công ty thường chỉ chạy duy nhất 1 tổ máy, thời gian dao động từ 2 đến 4 giờ vào những giờ cao điểm. Riêng chủ nhật, thứ bảy và thời gian còn lại của ngày thường, hai tổ máy ngừng hoạt động, chờ tích nước.
Hiện nay, với lượng nước có trong hồ, nếu chạy hết công suất của hai tổ máy, không bao lâu sẽ không còn nước. Tương tự, cách Nhà máy Thủy điện Hàm Thuận 10 km về phía hạ lưu, 2 tổ máy Nhà máy Thủy điện Đa Mi với công suất gần 175 MW cũng hoàn toàn phụ thuộc vào thời gian chạy máy của nhà máy Hàm Thuận. Nghĩa là nhà máy Hàm Thuận ngừng chạy máy tích nước bao lâu, Đa Mi cũng chờ bấy nhiêu lâu! Sản lượng điện mùa khô tới đây và nguồn nước thải từ nhà máy sẽ giảm. Một số cánh đồng ở hạ du như: Tánh Linh, Đức Linh, vốn nhận nước điều tiết của nhà máy sẽ khó khăn hơn trong sản xuất đông xuân - hè thu. Trong khi đó, tại huyện Tánh Linh, Đức Linh, năm 2010 do thời tiết nắng hạn cục bộ nên vụ hè thu và vụ mùa xảy ra hạn hán. Vụ đông xuân và hè thu năm 2011, cả hai huyện đều cố gắng mở rộng diện tích lên 14.640 ha, cũng như dự kiến lượng bơm nước bình quân 35m3/s, với tổng lượng nước cần trong 5 tháng mùa khô gần 300 triệu m3. Đây là chưa kể lượng nước người dân bơm tưới hoa màu phụ và sinh hoạt.
Đến thời điểm này, vụ đông xuân 2011 đang trong quá trình chuẩn bị, song đã thấy không ít trở ngại đối với Tánh Linh, Đức Linh. Vừa qua, UBND tỉnh đã có văn bản đề nghị Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia, Công ty Thủy điện Đa Nhim - Hàm Thuận - Đa Mi xem xét, giúp đỡ cân đối điều tiết lưu lượng nước chạy máy về hạ lưu trong tháng 12 năm 2010 và nửa đầu tháng 1 năm 2011 (thời gian này các trạm bơm tận dụng nước lưu vực sau hồ Hàm Thuận để bơm tưới). Đồng thời, xem xét phân bổ thời gian và lưu lượng chạy máy của thủy điện Hàm Thuận - Đa Mi trong các tháng mùa khô từ giữa tháng 1 đến tháng 5 năm 2011 (sau khi có lịch phân bổ, địa phương sẽ căn cứ vào đó để tổ chức bơm tưới, đón nước về). Về phía hai địa phương, cần thông báo sớm và rõ những khó khăn để người dân xây dựng ý thức tiết kiệm trong bơm tưới, trong sử dụng nước. Các trạm bơm cần có giải pháp điều tiết hợp lý để khi có nước thì bơm đủ cho sản xuất cho sinh hoạt, tránh hiện tượng giành nước trong mùa khô sắp tới.