Nhiều cửa hàng đồ điện gia dụng trên địa bàn thành phố Việt Trì bày bán bóng đèn Compact góp phần phục vụ nhu cầu sử dụng thiết bị tiết kiệm điện của người dân. Ảnh: Lê Tuấn
Cách đây vài chục năm điện lưới còn xa lạ với một số người, một số vùng dân cư, song từ nhiều năm nay đã trở thành phổ biến ở tỉnh ta. Với 100% số xã, trên 95% số hộ được sử dụng, vấn đề điện lưới coi như phủ sóng đến khắp mọi vùng của tỉnh. Cùng với việc đưa điện về khắp địa bàn đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân, điện phục vụ cho sản xuất công – nông nghiệp, dịch vụ cũng ngày một tăng, làm cho phụ tải trên địa bàn liên tục gia tăng. Nếu như năm 2005 sản lượng điện năng tiêu thụ của tỉnh ta mới ở mức trên 735 triệu kwh, thì đến năm 2010 đã tăng lên gần gấp đôi, đạt trên 1,2 tỷ kwh, hiện nay sản lượng tiêu thụ trên dưới 1,4 tỷ kwh. Như vậy bình quân những năm qua, sản lượng điện tiêu thụ luôn tăng trên 10%, song để đáp ứng nhu cầu thực tế vẫn thiếu rất lớn khiến cho việc cắt điện đã trở thành chuyện “nóng” tại nhiều nơi.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thiếu điện hiện nay, nhưng nguyên nhân chủ yếu là do tình hình cung vẫn chưa đủ cầu, dù nhiều năm nay Nhà nước đã đầu tư rất nhiều kinh phí để xây dựng các nhà máy phát điện. Một vấn đề nữa là nhu cầu điện cho sản xuất, tiêu dùng tăng lên rất nhanh. Cách đây gần 10 năm khi mở rộng mạng lưới điện về các xã, mỗi gia đình chỉ có vài, ba thiết bị điện như bóng thắp sáng, quạt, bây giờ có thêm rất nhiều thiết bị từ ấm đun nước, nồi cơm điện đến tủ lạnh, điều hòa, máy bơm nước rồi các máy móc nông nghiệp… Năm 2005 sản lượng điện cho tiêu dùng của tỉnh mới ở mức gần 223 triệu kwh, đến nay đã tăng lên gần 500 triệu kwh. Đặc biệt nhu cầu điện cho sản xuất, dịch vụ tăng nhanh và chiếm thị phần nhiều nhất. Năm 2005 sản lượng tiêu thụ gần 500 triệu kwh, đến nay đã tăng lên gần 1 tỷ kwh, chiếm tới 2/3 thị phần điện thương phẩm tiêu thụ mỗi năm. Tình trạng tăng phụ tải ngoài yếu tố tăng theo cơ học là nguyên nhân chính làm thiếu hụt điện, ngoài ra còn do quản lý, vận hành chưa hợp lý. Hiện nay nhiều dây chuyền sản xuất của các nhà máy và đồ điện tiêu dùng của gia đình sử dụng thiết bị cũ, lắp đặt, vận hành không đúng kỹ thuật, người sử dụng thiếu ý thức tiết kiệm khiến tiêu hao năng lượng gia tăng làm cho tình trạng thiếu điện thêm trầm trọng. Nhiều năm nay phong trào vận động tiết kiệm điện đã được Chính phủ, ngành điện triển khai, nhưng kết quả chưa như mong muốn.
Theo dự báo của ngành điện, mùa khô năm nay và một số năm tiếp theo khó khăn trong việc bảo đảm cung cấp điện vẫn tiếp diễn. Do vậy vấn đề sử dụng điện tiết kiệm và hợp lý vẫn là yêu cầu rất cấp thiết. Để thực hiện tốt chủ trương này không thể hô hào chung chung mà phải đưa vào hành động cụ thể. Theo đó đối với khối các cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập theo quy định của Chính phủ hàng năm phải thực hiện tiết kiệm ít nhất 10% nhu cầu điện năng sử dụng của cơ quan, đơn vị. Tuy nhiên khu vực này do điện chưa đi liền với giá thành sản phẩm, lại do nhà nước bao cấp nên việc quản lý, sử dụng vẫn khá “thoải mái”. Để việc tiết kiệm điện đi vào cuộc sống trước hết các cơ quan, đơn vị cần rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy định về sử dụng điện và thay thế sửa chữa các thiết bị điện tiêu tốn năng lượng. Về sử dụng cần tuân thủ theo nguyên tắc: Tắt các thiết bị điện không cần thiết khi ra khỏi phòng; cắt khỏi nguồn nếu không sử dụng khi hết giờ làm việc; tận dụng tối đa ánh sáng và thông gió tự nhiên, tắt bớt đèn chiếu sáng khi giảm số người làm việc; lắp đặt lại hệ thống chiếu sáng khu vực sân vườn theo tiêu chuẩn, giảm số lượng đèn chiếu sáng chung vào giờ cao điểm; thay dần các loại đèn chiếu sáng cũ, hiệu suất thấp không tiết kiệm bằng các loại đèn có hiệu suất cao, tiết kiệm điện; khi cải tạo, sửa chữa hoặc trang bị mới phải sử dụng các thiết bị sử dụng điện có dán nhãn tiết kiệm năng lượng; hạn chế tối đa việc sử dụng các thiết bị tiêu tốn điện như máy điều hòa nhiệt độ, quạt... khi chưa cần;định kỳ kiểm tra, bảo dưỡng thay thế đường dẫn để tránh tổn thất điện năng. Đặc biệt cần quán triệt để cán bộ, công chức, viên chức thực hiện nghiêm các biện pháp tiết kiệm điện. Đối với các cơ sở sản xuất cần xây dựng định mức tiêu hao điện năng cho mỗi đơn vị sản phẩm, chỉ tiêu tiết kiệm điện năng tại mỗi đơn vị .Bố trí kế hoạch sản xuất hợp lý, hạn chế tối đa việc huy động các thiết bị sử dụng điện công suất lớn vào giờ cao điểm, vận hành các thiết bị hoạt động ở chế độ không tải. Tắt các thiết bị điện, khi không có nhu cầu sử dụng; đầu tư các thiết bị công nghệ tiên tiến để tiết kiệm điện; kiểm tra thường xuyên việc sử dụng điện tại đơn vị đảm bảo sử dụng, tiêu thụ điện năng đúng kế hoạch, không vượt phụ tải quy định. Đặc biệt, với các cơ sở sản xuất có mức tiêu thụ điện lớn cần bố trí cán bộ quản lý năng lượng chuyên trách để tổ chức thực hiện việc tiêu thụ năng lượng. Định kỳ kiểm toán năng lượng, xây dựng kế hoạch đổi mới thiết bị, công nghệ để sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất thuộc danh mục sử dụng năng lượng trọng điểm quy định của Luật sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả phải có kế hoạch tiết kiệm điện theo quy định và có các nguồn dự phòng cho sản xuất khi thiếu điện, xây dựng phương án cắt giảm phụ tải khi xẩy ra thiếu điện. Đối với các cơ sở dịch vụ cần kiểm tra, đánh giá chế độ chiếu sáng theo các tiêu chuẩn, đảm bảo nguyên tắc hiệu quả, tiết kiệm; áp dụng hệ thống thiết bị điều khiển tự động, có chế độ điều chỉnh công suất để giảm công suất chiếu sáng lúc không cần thiết; triển khai đầu tư hệ thống điều khiển tự động cho các hệ thống chiếu sáng công cộng, điều chỉnh thời gian chiếu sáng hợp lý phù hợp theo đặc điểm nhu cầu tránh lãng phí điện.
Khuyến khích sử dụng các thiết bị bằng năng lượng mặt trời, năng lượng gió và trong xây dựng các công trình công cộng hay nhà ở tư gia, chú trọng tận dụng ánh sáng, thông gió tự nhiên. Hạn chế tối đa sử dụng các thiết bị tiêu thụ điện lớn như máy điều hòa, bình nước nóng, bàn là trong giờ cao điểm. Các nhà hàng, cơ sở dịch vụ thương mại sử dụng hợp lý nguồn điện chiếu sáng, quảng cáo, trang trí vào giờ cao điểm; tắt các thiết bị điện khi không có nhu cầu sử dụng...