Lắp chống sét van là giải pháp đột phá để giảm sự cố do sét nhưng đòi hỏi kinh phí lớn.
Từ “điểm đen” về sự cố do sét
PTC1 hiện quản lý hơn 10.000 km đường dây (220-500 kV), trong đó có khoảng 5.300 km đường dây đi qua khu vực núi cao, rừng rậm, đầm lầy, khu vực đặc biệt khó khăn, khu vực có nhiều giông sét như Quảng Ninh, Thái Nguyên, Sơn La, Lai Châu…
Trong quá trình quản lý vận hành, công tác giảm thiểu sự cố đường dây 220 kV, 500 kV có nguyên nhân do sét đánh luôn là vấn đề mà toàn thể lãnh đạo và các cán bộ từ Công ty cho đến các đội đường dây luôn quan tâm trăn trở. Mặc dù các đơn vị đã thực hiện nhiều biện pháp để giảm sự cố đường dây có nguyên nhân do sét đánh. Tuy nhiên số lần sự cố do sét vẫn còn nhiều, sự cố vẫn còn lặp lại trên những đường dây đã được sửa chữa, bổ sung hệ thống tiếp địa trước đó.
Theo thống kê của Phòng Kỹ thuật (PTC 1), số sự cố do sét của Công ty luôn chiếm 70-80% tổng số sự cố do sét trong toàn EVNNPT và luôn chiếm tỷ lệ cao trong tổng số sự cố của Công ty. Cụ thể, năm 2015, sự cố lưới điện do sét gây ra trên lưới điện truyền tải của Công ty quản lý là 84 vụ, chiếm 83% tổng số vụ sự cố của Công ty. Năm 2016, có 51 sự cố, chiếm 64% tổng số sự cố và năm 2017 có 30 sự cố, chiếm 54% tổng số sự có của Công ty.
Trong 6 tháng đầu năm, trên địa bàn PTC1 quản lý đã xảy sự cố do sét lan truyền vào trạm làm hỏng máy biến áp 500 kV, hỏng TI, … Đây là những thiệt hại rất lớn đến thiết bị, cũng như làm ngừng thời gian cung cấp điện, ảnh hưởng đến lưới điện trong khu vực.
Ông Hoàng Xuân Khôi – Phó Giám đốc PTC 1 cho biết: Khi có sự cố do sét gây phóng điện trên mỏ phóng của chuỗi cách điện dây dẫn, dây chống sét làm hư hỏng, tổn thương cách điện, phụ kiện, đứt dây cáp quang hoặc làm ngừng cung cấp điện. Do đó, sau khi có sự cố, đơn vị quản lý vận hành đều tiến hành kiểm tra, sửa chữa, thay thế để đảm bảo thiết bị, đường dây được đưa vào vận hành nhanh nhất.
Nhiều giải pháp giảm sự cố do sét
Để số sự cố do sét giảm mạnh trong thời gian vừa qua, PTC 1 đã thực hiện một loạt các biện pháp như: Thay thế, bổ sung, sửa chữa hệ thống tiếp địa; Thực hiện áp dụng các giải pháp giảm thiểu sự cố do sét theo kết quả đề tài nghiên cứu khoa học giữa Công ty và Viện Điện (Đại học Bách khoa Hà Nội) như bổ sung dây néo giảm tổng trở sóng của cột, chuỗi cách điện bất đối xứng, tăng cường cách điện, …; Lắp chống sét van; chống sét đa tia phân tán; kim thu sét…
Theo lãnh đạo PTC 1, hiệu quả nhất vẫn là giải pháp lắp chống sét van. Hiện Công ty đã lắp trên một số tuyến đường dây như: Đường dây 220 kV Mã Quan – Hà Giang mua điện từ Trung Quốc, ĐZ Uông Bí - Tràng Bạch, ĐZ Tuyên Quang - Bắc Cạn - Thái Nguyên… Kết quả cho thấy, những vị trí đã lắp chống sét van chưa có vị trí nào xảy ra sự cố, mặc dù số lần nhảy của thiết bị chống sét van ghi lại được rất nhiều. Thống kê của PTC1, số sự cố do sét gây ra đã giảm trong những năm qua, từ 83% năm 2015 xuống 54% năm 2017.
Ông Hoàng Xuân Khôi chia sẻ: “Tuy nhiên, do đường dây truyền tải hiện nay thiết kế và vận hành hệ thống điện chưa đảm bảo tiêu chí về độ tin cậy cung cấp điện. Bên cạnh đó là khó khăn về kinh phí khiến cho việc lắp chống sét van trên các đường dây rất hạn chế, chỉ mới áp dụng ở những tuyến đường dây đi qua khu vực có nhiều sét”.
Để giảm thiểu triệt để sự cố do sét, PTC1 kiến nghị được trang bị, đầu tư chống sét van lắp trên các đường dây đi qua khu vực nhiều giông sét, các đường dây quan trọng (đường dây nối nhà máy, đường dây độc đạo, …) để đảm bảo lưới truyền tải vận hành an toàn, liên tục. Cần tính toán cho lắp đặt chống sét van ngay trong giai đoạn đầu tư, tránh sau này bị sự cố mới đưa vào lắp đặt rất khó khăn. Làm tốt công tác giám sát thi công, nhất là hạng mục lắp đặt tiếp địa cột, không để khi sét đánh mới tổ chức sửa chữa, bổ sung rất mất thời gian và tốn kém.
Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần lập bản đồ phân vùng mật độ giông sét ở Việt Nam để từ đó các đơn vị có sự chủ động phòng ngừa hoặc làm số liệu đầu vao khi tính toán thiết kế các đường dây. Đồng thời, bản đồ này cũng có thể đưa ra cảnh báo cho các đơn vị để các đơn vị có phương án rà soát nhằm đưa ra các giải pháp, lập phương án để giảm thiểu sự cố do sét.