Theo số liệu thống kê, hiệu suất sử dụng nguồn năng lượng trong các nhà máy điện đốt than, dầu ở Việt Nam chỉ đạt được từ 28% - 32% (thấp hơn so với các nước phát triển khoảng 10%). Hiệu suất các lò hơi công nghiệp chỉ đạt khoảng 60%, (thấp hơn mức trung bình của thế giới khoảng 20%). Nhưng năng lượng tiêu hao cho sản phẩm các ngành công nghiệp chính ở nước ta lại cao hơn nhiều so với các nước phát triển. Ðơn cử, để sản xuất 1 tấn thép từ nguyên liệu quặng, các nhà máy thép của nước ta cần 11,32 - 13,02 triệu Kcal, trong khi mức tiên tiến của thế giới chỉ cần 4 triệu Kcal; luyện thép từ thép phế liệu nước ta cần 2,82 triệu Kcal, thế giới cần 2 triệu Kcal…
Ðó là những con số báo động về thực trạng sử dụng năng lượng ở nước ta. Việc gia tăng mức độ sử dụng năng lượng, luôn kèm theo nguy cơ gây ô nhiễm môi trường tại khu vực hoạt động năng lượng và sẽ khiến suy giảm chất lượng môi trường toàn cầu. Ví dụ, việc thải vào khí quyển khí CO2, SO2, NOx gây hiệu ứng nhà kính, phá hỏng tầng Ôzôn, làm biến đổi khí hậu).
Tận dụng ánh sáng tự nhiên là một giải pháp tiết kiệm điện hiệu quả
Tại Hà Nội, theo những số liệu khảo sát ở 10 DN thuộc nhóm ngành chủ lực như: Dệt- may- da giầy; cơ- kim khí; điện- điện tử… cho thấy, máy móc và các thiết bị phụ trợ của các DN không đồng bộ, nhiều chủng loại và phần lớn dây chuyền sản xuất đã vận hành khá lâu, không được tự động hóa nên mức tiêu hao nhiên liệu khá lớn. Lãng phí năng lượng thể hiện ở việc nhiều khâu: Non tải của các hệ thống động cơ (nguyên nhân do thiết kế ban đầu của thiết bị thường lớn hơn thực tế sử dụng); hệ thống chiếu sáng với nhiều loại bóng đèn cao áp công suất lớn bố trí không hợp lý, không tận dụng ánh sáng tự nhiên,…Thông qua quá trình đo đạc, tính toán tiêu thụ điện năng lại 10 DN cũng cho thấy, tiềm năng tiết kiệm TKNL của từng doanh nghiệp tùy vào mức độ đổi mới công nghệ có thể từ 6-24%. Cụ thể, nếu áp dụng dụng các giải pháp tiết kiệm năng lượng, hàng năm những doanh nghiệp này có thể tiết kiệm được hơn 3,2 triệu kWh điện; 43 nghìn GJ và giảm phát thải gần 5 nghìn tấn khí CO2.
Ngoài ra, các lĩnh vực khác như chiếu sáng công cộng, chiếu sáng học đường, nhiên liệu sử dụng trong ngành giao thông vận tải, sử dụng năng lượng trong các DN dịch vụ, du lịch… cũng còn rất nhiều tiềm năng sử dụng tiết kiệm nhưng vẫn mang lại hiệu quả.
Đánh thức tiềm năng tiết kiệm
Một trong những mục tiêu mà Hội chợ triển lãm ENTECH HANOI 2009 hướng tới là đánh thức tiềm năng tiết kiệm năng lượng. Ông Đào Hồng Thái, Giám đốc Trung tâm Tiết kiệm năng lượng Hà Nội cho biết: ENTECH HANOI 2009 là cơ hội để cộng đồng doanh nghiệp Hà Nội, doanh nghiệp trong và ngoài nước quảng bá các trang thiết bị và công nghệ tiết kiệm năng lượng; công nghệ sản xuất sạch hơn và công nghệ môi trường có liên quan đến sử dụng năng lượng hiệu quả. Hội chợ sẽ tạo môi trường hợp tác, giao dịch giữa các nhà cung cấp thiết bị và giải pháp tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu ô nhiễm với các đối tượng sử dụng năng lượng (các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp, các đơn vị quản lý, sử dụng tòa nhà, các hộ gia đình…), nhằm thúc đẩy việc sử dụng các công nghệ trong hội chợ để nâng cao hiệu quả kinh doanh. Ngoài ra, đây còn là dịp tốt để các nhà quản lý, giới nghiên cứu khoa học, các doanh nghiệp trong và ngoài nước gặp gỡ, trao đổi thông tin, tìm kiếm đối tác trong quá trình đổi mới công nghệ, cải thiện môi trường, vừa tăng hiệu quả sản xuất kinh doanh vừa tạo ra những sản phẩm sạch.
Được biết, tuy là năm đầu tiên hội chợ, triển lãm chuyên đề về tiết kiệm năng lượng khu vực phía Bắc được tổ chức nhưng đã có không ít đơn vị trong nước mà còn có không ít tổ chức tư vấn, doanh nghiệp nước ngoài đăng ký tham dự. Điều đó cho thấy, không chỉ hộ gia đình mà các doanh nghiệp, tổ chức đã quan tâm đến số tiền mà mình phải trả do sử dụng điện. Một trong những nguyên nhân chính là do chính sách giá điện của nhà nước không bao cấp đối với những đối tượng sử dụng điện lãng phí, buộc người sử dụng phải tính toán có hiệu quả khi dùng các thiết bị điện. Vì phần lớn nguyên nhân dẫn đến sử dụng điện lãng phí, chưa hợp lý là do người sử dụng không quan tâm đến các tiêu chuẩn trong xây dựng, thiết bị công nghệ, thiết bị gia dụng (bếp điện, tủ lạnh, điều hòa…)
Nếu chỉ riêng các cơ quan hành chính sự nghiệp, nơi công cộng tiết kiệm được 10% thì với sản lượng điện hiện nay, sẽ tiết kiệm được khoảng 150 triệu kWh/năm (sản lượng này tương đương với sản lượng cấp cho các tỉnh Hà Giang, Điện Biên, Kon Tum). Đặc biệt là đối với khu vực sản xuất kinh doanh, qua kiểm toán năng lượng trên địa bàn Hà Nội cho thấy, nếu các doanh nghiệp thực hiện biện pháp thông qua kiểm toán năng lượng cũng sẽ tiết kiệm được khoảng 10% (có doanh nghiệp tiết kiệm được từ 30-40%) lượng điện tiêu thụ, nằng những biện pháp không tốn kém kinh phí như: thay bóng đèn, sử dụng thiết bị hợp lý, thay đổi thói quen sử dụng điện, nhất là các thiết bị tự động điều khiển. Đây được đánh giá là tiềm năng rất lớn khả thi trong thực hiện tiết kiệm điện.
Trong giai đoạn hiện nay, đối với nước ta, tiết kiệm năng lượng phải được coi trọng hơn, vì vậy, trong khi Nhà nước chưa có các chính sách đồng bộ để thực hiện tiết kiệm điện, thì chí ít việc tiết kiệm điện cũng đem lại “lợi nhà” cho mỗi gia đình và mỗi doanh nghiệp./