“EVN chưa đề xuất tăng giá điện”

Vẫn chưa đề xuất

Xin ông xác nhận lại thông tin về việc EVN vừa trình Chính phủ phương án tăng giá điện 20% - 30%?

Đúng là Chính phủ có giao cho EVN và Cục Điều tiết điện lực xây dựng cơ chế giá điện từ năm 2009 để trình Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, đến thời điểm này EVN chưa xây dựng xong đề án và cũng chưa nộp lên Bộ Công Thương. Chúng tôi không hiểu một số tờ báo lấy thông tin là EVN đã trình phương án tăng giá điện từ nguồn nào.

Vậy, ông có thể cho biết những nội dung chính của đề án mà EVN đang xây dựng về tăng giá điện?

Dự thảo của chúng tôi có nhiều phương án. Tuy nhiên, tổ công tác của Bộ Công Thương sẽ quyết định chứ không phải EVN. Chính phủ cũng có chỉ đạo chỉ trợ giá cho hộ tiêu dùng có thu nhập thấp và không có trợ giá cho người có thu nhập cao. Có nghĩa người nào sử dụng nhiều điện sẽ phải trả theo đúng giá quy định mà không có bù lỗ.

Dư kiến, chúng tôi sẽ xây dựng cơ chế giá điện theo tiêu chí phù hợp cơ chế thị trường để làm sao cho các nhà đầu tư trong và ngoài nước có thể huy động vốn và phát triển các dự án, bởi hiện nay nếu cơ chế giá điện không rõ ràng thì các nhà đầu tư sẽ không thu xếp được vốn vay.

Hiện nay các thông số đầu vào tăng rất nhanh, chẳng hạn như: chi phí nguyên, nhiên vật liệu. Do đó, Bộ Công Thương cần phải quy định được khung giá khâu phát điện và kèm theo nó là cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện như thế nào để phản ánh cho nhà sản xuất họ bán để có thể hoàn được vốn, có thể trả được nợ.

Các công ty bán lẻ điện sau khi mua giá bán buôn của các công ty phát điện, trả phí cho công ty truyền tải điện và bán lẻ vẫn có lãi để hoàn vốn và trả nợ được. Hiện việc trả nợ cho người cho vay là một trong những điều kiện để vay vốn.

Việc tăng giá điện theo đề án của EVN chỉ áp dụng với những hộ tiêu dùng hay cả hộ sản xuất, thưa ông?

Việc này Bộ Công Thương sẽ quyết định. Tuy nhiên, theo tôi việc tăng giá sẽ áp dụng với tất cả các hộ nhưng sẽ có các tỉ lệ khác nhau.

Không kêu gọi đầu tư, sẽ thiếu điện

Theo ông trong thời gian tới, giá điện cần tăng bao nhiêu để vừa đảm bảo lợi ích người tiêu dùng, vừa khuyến khích các nhà đầu tư vào ngành điện?

Hiện chúng tôi chưa có đề xuất nào về một mức tăng cụ thể. Việc tăng này Chính phủ sẽ phải nhìn nhiều khía cạnh, liên quan đến cả việc sản xuất và là một vấn đề mang tính dài hạn chứ không phải chỉ riêng cho 2009. Tôi nghĩ mức tăng có thể dưới mức 20% hoặc bằng mức đó, tùy vào tình hình cuối năm nay.

Nếu ta xử lý tình hình lạm phát tốt thì người dân có thể chấp nhận ở mức cao để làm sao huy động vốn, vì trong tương lai các nhà máy cũng sẽ phải cổ phần hóa. Nếu huy động được vốn thì sẽ không lo thiếu điện.

Ngược lại, nếu không có vốn, nguy cơ thiếu điện không chỉ xảy ra trước mắt mà 5 - 7 năm sau vẫn sẽ thiếu và dân vẫn phải trả giá cao. Ví dụ như Philippines khi Chính phủ không tăng giá điện, không điều chỉnh cơ chế kịp thời thì khi thiếu điện đã buộc phải đưa một loạt các dự án chạy dầu BOT giá thành rất cao vào vận hành. Giá điện của họ hiện trên 22 cent/kwh và họ phải chịu mức đó.

Nếu có chính sách huy động vốn tổng thể của tất cả các thành phần kinh tế và đưa ra một lộ trình để điều chỉnh từng bước, thu hút vốn, thu hút các thành phần khác tham gia thì giá điện sẽ lên một cách từ từ hoặc điều chỉnh theo thị trường. Khi đó việc thiếu điện sẽ không xảy ra và giá điện ở Việt Nam sẽ cạnh tranh. Nếu cứ để thiếu điện rồi mới gấp rút đi xây nhà máy chạy dầu thì sẽ tốn kém nhiều hơn.

Còn để thu hút đầu tư thì theo tôi, mức tăng hoàn toàn không quan trọng. Quan trọng là họ xét đến cơ chế như thế nào. Thậm chí có khi phải giảm giá khi các thông số đầu vào giảm. Nhưng khi giá nguyên liệu tăng thì phải cho họ điều chỉnh giá bán. Đó chính là điều mà nhà đầu tư cần chứ không phải là mức cam kết cố định.

Dân dùng càng nhiều, EVN càng lãi

Với giá điện hiện tại thì lỗ lãi của EVN như thế nào, thưa ông?

Hiện nay, với lưới điện bán cho điện nông thôn với mức 390 đồng/kwh và bán cho điện sinh hoạt 100 số đầu tiên ở mức 500 đồng thì EVN đang lỗ. Còn các giá khác đa số hoàn vốn.

Với mức giá bán hiện nay cho các hộ kinh doanh thì EVN đang có lãi. Do đó, hiện chúng tôi phải lấy lãi của khâu kinh doanh, dịch vụ bù cho hộ nông thôn.

Như vậy có nghĩa là chỉ có bán điện kinh doanh thì EVN có lãi, còn lại là lỗ, thưa ông?

Hiện bán điện sinh hoạt với 100 số đầu thì EVN vẫn lỗ, nhưng sau mức này là có lãi. Nếu các hộ dùng càng nhiều thì chúng tôi càng có lãi. Nhưng khi xét tổng thể của nền kinh tế, nếu mà dân dùng nhiều thì tốn năng lượng và đòi hỏi đầu tư rất lớn.

Chính vì vậy mà tại sao EVN lại phải kêu gọi tiết kiệm điện và bán cả bóng đèn. Chúng tôi nghĩ nếu bán cho người dân sử dụng bóng đèn 20W thì tiết kiệm được 40W đến 80 W cho mỗi bóng đèn, góp phần làm giảm sức ép với EVN, thay vì chạy theo đầu tư. Chúng tôi mong người dân hiểu điều đó và sử dụng tiết kiệm hơn.

Nhưng hiện nay, lỗ lãi và hạch toán kinh doanh của EVN thì người dân vẫn chưa được biết, thưa ông?

Hiện chúng tôi rất muốn tách bạch hạch toán các khâu trong quá trình sản xuất điện. Riêng khâu phát điện đối với các nhà máy chúng tôi đã tách ra hết. Một loạt nhà máy đã cổ phần hóa và niêm yết trên thị trường chứng khoán. Khâu truyền tải từ 1/7 cũng tách ra thành tổng công ty truyền tải. Về mức phí chúng tôi cũng đề nghị Bộ duyệt giá phí.

Các công ty phân phối hiện cũng hạch toán độc lập. Chi phí của họ kiểm toán cũng rất dễ. Chi phí cũng rất rành rọt.

Cái khó nhất hiện nay là công ty mua bán điện. Hiện chúng tôi phải mua của các nhà máy điện bên ngoài với giá rất cao nhưng phải bán lại cho các công ty điện lực với giá thấp. Đây là bài toán khó mà chúng tôi cũng muốn phải minh bạch.

Trong cơ chế giá điện sắp tới, chúng tôi cũng đề nghị công ty mua điện, nếu khi giá mua trên thị trường điện lực tăng lên thì phải điều chỉnh giá bán lẻ để họ có tiền trả cho công ty bán điện và ngược lại.

Chúng tôi hy vọng nếu đưa yếu tố cạnh tranh vào thì giá sẽ bình ổn lại.

Vậy, chất lượng điện sau khi tăng giá sẽ ra sao, thưa ông?

Chất lượng điện không chỉ phụ thuộc một mình nhà cung cấp mà phụ thuộc cả người tiêu dùng. Hiện các hộ sản xuất không nộp kế hoạch sản xuất cho EVN để yêu cầu công ty phân phối nâng cấp mạng lưới ở khu vực đó nên dẫn đến tình trạng quá tải và chất lượng điện kém đi.

Đối với khu dân cư, lúc đầu chỉ có một máy biến áp cho một lượng dân nhất định. Nhưng khi mở rộng thì điện áp sẽ bị tụt. Chính vì vậy chất lượng điện phải song song giữa EVN, các công ty điện lực và người tiêu dùng cùng có một phần trách nhiệm.