Trung tâm điều khiển xa Trạm 220 kV Mỹ Phước
Hiện tại, các công nghệ trong ngành Điện nói chung và công nghệ đang áp dụng tại Tổng công ty Truyền tải điện Quốc gia (EVNNPT) là công nghệ tiên tiến trên thế giới (các hệ thống giám sát điều khiển các TBA, hệ thống SCADA-EMS, hệ thống giám sát dầu online, hệ thống ghi sự cố, hệ thống định vị sự cố, các thiết bị thí nghiệm thế hệ mới).
Để triển khai ứng dụng cuộc cách mạng lần thứ tư, đòi hỏi EVNNPT phải chuẩn hóa được thiết bị, kết nối các hệ thống đã được trang bị, các phần mềm CNTT hiện hữu thành một hệ thống thống nhất để có thể khai thác một cách hiệu quả hơn, tiết kiệm nhân lực cũng như chi phí. Hiện nay EVNNPT đã và đang triển khai ứng dụng một số công nghệ sau:
Công nghệ tự động hóa, tiết kiệm lao động
Hiện nay, EVNNPT đang quản lý vận hành hơn 143 TBA, trong đó có 80% các trạm biến áp sử dụng hệ thống điều khiển bằng máy tính, các thiết bị bảo vệ, điều khiển trong các TBA đều sử dụng rơle bảo vệ và bộ điều khiển số (đều là các thiết bị điện tử thông minh - IED).
Trong đề án Lưới điện thông minh, EVNNPT đã có kế hoạch nâng cấp hệ thống điều khiển các TBA truyền thống đáp ứng tiêu chuẩn IEC 61850 TBA số. Ngoài ra, EVNNPT đang triển khai trạm biến áp số với hệ thống điều khiển sử dụng giao thức IEC 61850 đến cấp mạng thiết bị (process bus) và dự kiến đưa vào vận hành chính thức năm 2019.
Đặc biệt, EVNNPT đang triển khai kế hoạch chuyển các TBA 220 kV sang thực hiện thao tác điều khiển từ xa từ các Trung tâm điều độ. Đến nay đã thực hiện chuyển 33 TBA 220 kV sang thao tác xa, theo kế hoạch đến năm 2020, EVNNPT sẽ chuyển 60% TBA 220 kV thành TBA không người trực.
Ứng dụng công nghệ trong thu thập dữ liệu và giám sát
Nhằm thu thập dữ liệu đo đếm theo thời gian thực từ các công tơ ranh giới, công tơ nội bộ chính xác, tin cậy để quản lý sản lượng điện năng truyền tải, tổn thất điện năng và phục vụ vận hành thị trường điện, EVNNPT đã và đang thực hiện dự án xây dựng hệ thống thu thập dữ liệu công tơ. Đến nay, EVNNPT đã triển khai kết nối các công tơ ranh giới giữa EVNNPT với các nhà máy điện, các công ty điện lực và công tơ nội bộ tại các trạm 500, 220 kV.
Mặt khác, trong lưới điện truyền tải, MBA và kháng điện là các thiết bị đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo ổn định, an toàn, tin cậy truyền tải và cung cấp điện, đồng thời có giá trị lớn nhất. Đến cuối năm 2016, EVNNPT đã trang bị thiết bị giám sát dầu online cho tất cả các MBA và kháng điện 500 kV còn lại trên lưới chưa được trang bị. Hiện nay, EVNNPT đang triển khai Hệ thống giám sát bản thể máy biến áp, hệ thống thu thập các số liệu đầu vào như thông số vận hành, số liệu khí hòa tan, tổn hao điện môi… tiến hành xử lý, đánh giá và đưa ra các khuyến nghị cho công tác bảo dưỡng, sửa chữa cho phù hợp.
Bên cạnh đó, EVN đang triển khai lắp đặt hệ thống ghi sự cố tại một số TBA trên lưới truyền tải. Hệ thống được sử dụng để ghi lại các nhiễu loạn, bất thường và sự cố trên lưới phục vụ cho mục đích phân tích, đánh giá các sự cố, bất thường trên lưới điện.
Việc thống kê sự cố trong các năm qua còn cho thấy, sự cố đường dây do nguyên nhân sét đánh chiếm tỷ lệ lớn nhất trong các loại sự cố, khoảng 60÷70% tổng số sự cố đường dây. Trước tình hình đó, để có đầy đủ thông tin về sét phục vụ cho công tác thiết kế, vận hành, sửa chữa, bảo dưỡng hệ thống chống sét nhằm mục đích giảm thiểu sự cố do sét đánh, EVNNPT đang triển khai đầu tư trang bị hệ thống thu thập cảnh báo sét và sẽ sớm đưa vào vận hành hệ thống thu thập cảnh báo sét khu vực miền Bắc.
Ứng dụng công nghệ trong quản lý vận hành, quản lý tài sản
Xây dựng doanh nghiệp số, hoàn thành việc tích hợp các hệ thống phần mềm quản lý, các hệ thống đang sử dụng phân tán tại EVNNPT vào một phần mềm, hoặc hệ thống phần mềm chung toàn EVNNPT để quản lý tài sản và quản lý quá trình SXKD cũng như đầu tư xây dựng của TCT. Triển khai hệ thống GIS và tích hợp được các phần mềm ứng dụng liên quan: Quản lý kỹ thuật, quản lý tiến độ (trong QLDA), quản lý mạng truyền dẫn,…; triển khai hệ thống quản lý tài sản theo tiêu chuẩn ISO 55000, hệ thống quản lý tài sản tập trung vào độ tin cậy (RCM). Đây là nội dung quan trọng nhất EVNNPT đang triển khai thực hiện.
Ứng dụng máy bay không người lái kiểm tra đường dây: Hiện nay, công tác kiểm tra định kỳ thiết bị, hành lang tuyến đường dây lưới điện truyền tải do nhân viên vận hành thực hiện bằng cách đi dọc tuyến và trèo lên cột để kiểm tra. Máy bay không người lái (UAV) có thể ứng dụng hiệu quả trong công tác quản lý vận hành, đặc biệt kiểm tra thiết bị đang mang điện, đối với khu vực đi lại khó khăn, các vị trí hiểm trở, giúp giảm thời gian kiểm tra và nâng cao năng suất, hiệu quả của người lao động. Trên cơ sở đó, EVNNPT đang triển khai thử nghiệm ứng dụng UAV trong việc kiểm tra định kỳ đường dây.
Hệ thống định vị sự cố: Qua thực tế vận hành, nhiều sự cố xảy ra trên các đường dây 500, 220 kV, đặc biệt các đường dây đi qua khu vực địa hình, khí hậu phức tạp thì công tác xác định điểm sự cố mất rất nhiều nhân lực, thời gian. Nhiều sự cố các Công ty TTĐ phải huy động một lực lượng lớn cán bộ, rà soát toàn tuyến để xác định vị trí sự cố, nhiều sự cố kéo dài do phải cô lập đường dây để xác định, cô lập điểm sự cố đảm bảo an toàn trước khi khôi phục trở lại vận hành.
EVNNPT đang triển khai dự án lắp đặt thiết bị định vị sự cố cho 69 đường dây 550, 220 kV quan trọng, các đường dây đi qua khu vực đồi núi cao, xảy ra nhiều sự cố. Đến cuối năm 2017, toàn bộ các đường dây 500 kV và các đường dây 220 kV nối nguồn và cấp điện quan trọng đã được trang bị hệ thống định vị sự cố dùng sóng lan truyền. Máy chủ phân tích, xác định điểm sự cố được đặt tại các Công ty TTĐ và tại Cơ quan Tổng công ty.
Ứng dụng flycam kiểm tra đường dây
Ứng dụng vật liệu mới
Sử dụng dây dẫn siêu nhiệt, dây dẫn tổn thất thấp: Với đặc thù tại các khu vực thành thị như Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, việc giải phóng mặt bằng đầu tư xây dựng các công trình đường dây mới để đáp ứng nhu cầu truyền tải điện khi phụ tải tăng nhanh tại các khu công nghiệp, các tòa nhà văn phòng mới là rất khó khăn, chi phí cao.
Từ năm 2012, EVNNPT cũng đã có nghiên cứu và ứng dụng dây dẫn siêu nhiệt, thay thế dây dẫn nhôm lõi thép tại một số đường dây 220 kV đang vận hành để tăng khả năng mang tải của đường dây như: ĐZ 220 kV Thường Tín - Mai Động; ĐZ 220 kV Hòa Bình - Xuân Mai; ĐZ 220 kV Nho Quan - Ninh Bình; ĐZ 220 kV Phả Lại - Phố Nối... Năm 2018, EVNNPT cũng đã triển khai ứng dụng dây dẫn tổn thất thấp cho đường dây 220 kV Trị An – Bình Hòa.
Việc EVNNPT ứng dụng các thiết bị, công nghệ mới trong công tác quản lý, vận hành, bảo vệ hệ thống truyền tải điện không chỉ đáp ứng xu thế của cuộc cách mạng 4.0, mà còn thiết thực góp phần quan trọng để lưới điện truyền tải liên tục an toàn, ổn định cho các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội, an ninh, quốc phòng và thị trường điện Việt Nam trong giai đoạn hội nhập quốc tế./.