Điện là tất cả…  

Hệ thống điện trên huyện đảo Vân Đồn (Quảng Ninh). Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn

Không chỉ tạo động lực để thực thi chính sách đồng nhất giá bán điện ở khu vực biển đảo như giá bán điện trên đất liền từ ngày 01/06/2014, mà còn mở ra cơ hội cho rất nhiều người dân sống trên các vùng biển đảo như Phú Quốc, Kiên Hải (Kiên Giang), Lý Sơn (Quảng Nam) và sắp tới đây là huyện đảo Côn Đảo (Bà Rịa - Vũng Tàu) cũng sẽ được sử dụng điện lưới quốc gia, góp phần giữ vững an ninh quốc phòng, nâng cao dân trí, phát triển kinh tế - xã hội. 

"Chúng ta không thể sống thiếu điện được. Nếu Cô Tô không có điện lưới quốc gia thì trẻ em khó có thể học tập tốt hơn, kinh tế khó phát triển hơn, mạng internet cũng khó phát triển được… Điện là tất cả. Năng lượng là tất cả. Vì vậy tôi rất là hạnh phúc khi được thực hiện dự án này, bởi vì khi có điện Cô Tô có thể làm được rất nhiều điều tốt đẹp hơn…"

Đó là chia sẻ của ông Ronal vào trung tuần tháng 10 năm 2013 - khi ông là Tổng giám đốc Công ty EMS (đơn vị thành viên đại diện phía nhà thầu Prysmian - Italia), là chỉ huy trưởng trên công trường cấp điện ra huyện đảo Cô Tô, tỉnh Quảng Ninh. Công trình hoàn thành đóng điện vào cuối tháng 10 năm đó đã chấm dứt cảnh mất điện vì quá tải, thiếu điện vì giá cao do phải chạy dầu diesel, mở ra cơ hội phát triển kinh tế biển đảo, nâng cao dân trí của nhân dân các dân tộc trên vùng biển phía đông bắc của Tổ quốc.

Thế rồi Lý Sơn, rồi “Đảo ngọc” - Phú Quốc cũng lần lượt được cấp điện từ việc nối lưới điện quốc gia bằng cáp ngầm ra với đảo. Tháng 2 năm nay cũng là tròn 10 năm tuyến cáp điện ngầm tiêu chuẩn 110kV xuyên biển Hà Tiên - Phú Quốc được đưa vào vận hành. Đây cũng là thời khắc đáng nhớ của người dân Phú Quốc.  Niềm sung sướng vỡ oà trong mỗi trái tim người dân “đảo ngọc” khi được tạo cho cơ hội giàu lên từ biển này.

"Người dân vui dữ lắm vì trước đó phải trả tới 25.000 đồng/kWh điện nên không ai dám xài, chỉ xem ti vi và thắp sáng một lúc rồi tắt ngay.. Trước đây, mỗi tháng chỉ xài vài chục kí điện gia đình phải trả từ 900 -1,2 triệu đồng. Nay, với giá điện của Nhà nước sẽ dư trả tiền điện so với trước từ 500 -700 nghìn đồng/tháng nên sẽ dành dụm để mua sắm và cho con ăn học".

"Rẻ hơn đến 10 lần ấy chứ. Hồi trước triệu rưỡi mà được có 30 kWh giờ thì hơn trăm kí mà tiền vẫn rẻ hơn.. rẻ hơn gấp 10 lần.. Điện rẻ thì nước đá cũng rẻ theo…điện rẻ thì rẻ vẫn phải tiết kiệm chứ đâu xài thoải mái được..."

"Trước đây xài máy điện diezel thì người dân rất hạn chế sử dụng điện, kể cả những cơ sở sơ chế hải sản. Hiện nay có điện lưới quốc gia thì thứ nhất là đáp ứng nhu cầu sinh hoạt của các hộ dân người ta sắm các thiết bị điện phục vụ đời sống. Rồi các cơ sở sơ chế thì cũng sắm sửa máy móc phục vụ sản xuất. Các cơ sở lưu trú, resort, các nhà hàng có điện lưới cũng là góp phần cho bà con phát triển kinh tế cũng như phát triển du lịch của địa phương".

Đó là thực tế đổi thay của Gành Dầu - Phú Quốc, Kiên Giang. 

Đường dây 220kV vượt biển Kiên Bình- Phú Quốc. Ảnh: Icon.com.vn

Còn mới đây là tâm sự của cán bộ, nhân dân tại đảo Trà Bản, xã đảo Bản Sen, huyện Vân Đồn, tỉnh Quảng Ninh sau 5 năm được đầu tư hệ thống điện lưới quốc gia, "cơ sở vật chất, trang thiết bị giáo dục, học sinh tiếp cận phương pháp giảng dạy mới, công nghệ thông tin, 9 lớp học có máy tính máy chiếu, thầy cố có nhiều sáng tạo, đổi mới phương pháp. Hiểu về tài nguyên phát triển xã đảo, cháu sẽ học trên lớp và về học thêm cải thiện môn tiếng Anh của mình".

Trung tá Phạm Đăng Cường, Phó Trung đoàn trưởng, Tham mưu trưởng Trung đoàn rađa 151, Bộ Tư lệnh vùng 1 Hải quân cho biết thêm: Điện lưới quốc gia giúp thuận lợi cho công tác sẵn sàng chiến đấu và đời sống cán bộ chiến sỹ tại trạm Rađa 485 trên đảo Trà Bản - là trạm Rada cao nhất vịnh Bắc Bộ.

"Đối với đảo Trần, Bạch Long Vĩ, Trà Bản là 3 trạm tiền tiêu, nguồn điện lưới Trà Bản từ 2015 góp phần nâng cao đời sống sinh hoạt của bộ đội trạm 485. Trước đây 100% hệ thống máy nổ, giờ có thêm điện lưới thì thuận lợi và nâng cao công tác bảo đảm sẵn sàng chiến đấu của đơn vị".

Điện lưới quốc gia đã góp phần quan trọng nâng cao dân trí, phát triển kinh tế - xã hội và giữ vững an ninh quốc phòng, khẳng định chủ quyền biển, đảo thiêng liêng của Tổ quốc. 

Việc áp dụng công nghệ cáp ngầm dưới đáy biển được nhiều quốc gia có biển, đảo trên thế giới áp dụng bởi có độ an toàn cao do đặt dưới đáy biển nên so với các hệ thống cáp ngầm trên mặt đất tuyến cáp ngầm khó bị tác động bởi các nguy cơ chập cháy, sét và tác động từ bên ngoài. Cáp ngầm cũng ít bị ảnh hưởng từ yếu tố thời tiết và môi trường khác so với đường dây trên không, có tính chịu lực tác động lớn, cho phép truyền tải điện năng lớn, tuổi thọ vận hành cao (> 40 năm với cách điện EPR). Cáp ngầm ít tác động đến môi trường, không làm ảnh hưởng đến cảnh quan và môi trường như ở trên không. Nhưng có lẽ ít ai hiểu được rằng, kéo điện lưới quốc gia dù là tuyến cáp ngầm hay trên biển cũng đều vô cùng khó khăn, vất vả…Ngoài việc mưa bão, thời tiết ảnh hưởng, còn khó khăn về nhân lực. Có lúc trong quá trình thi công, khi đào xuống biển thì cát đùn, cát chảy.. nên phải sử dụng hoàn toàn bằng thủ công.

Thi công đã khó, việc quản lý vận hành hệ thống lưới điện xuyên biển để đảm bảo cấp điện an toàn, liên tục cũng không kém phần khó khăn, phức tạp. Nhất là khi những tuyến cáp ngầm đặt dưới đáy biển có độ sâu trung bình hơn 30m, thường xuyên chịu tác động của áp lực nước biển, sóng lớn và điều kiện thời tiết khắc nghiệt, môi trường muối mặn… ảnh hưởng tới tuổi thọ của cáp ngầm. Khi có tàu thuyền neo đậu, các mỏ neo của tàu bè dễ tác động vào cáp gây ảnh hưởng đến đoạn cáp ngầm, và về lâu dài có thể gây ra sự cố cho đoạn cáp ngầm xuyên biển. Việc kiểm tra trực tiếp cáp ngầm biển phải thuê các đơn vị ngoài ngành có chuyên môn lặn biển để kiểm tra tuyến, việc này chỉ được thực hiện 01 năm/1 lần nên cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ sự cố không được phát hiện kịp thời. Khi có mưa bão thường cấm biển, không có phương tiện để di chuyển, thực hiện công tác kiểm tra. Nếu xảy ra sự cố, do cáp dưới đáy biển đòi hỏi phải có tầu nâng cáp chuyên dụng và đòi hỏi các phương tiện đặc biệt và khả năng kỹ thuật cao. Việc này cũng cần phải thuê đơn vị nhà thầu có đầy đủ năng lực thực hiện dẫn đến thời gian xử lý sự cố kéo dài, chi phí xử lý sự cố lớn v.v. 

Trạm biến áp 220kV Kiên Bình truyền tải điện ra Đảo Ngọc qua đường dây 220kV vượt biển đầu tiên tại Việt Nam và cả khu vực Đông Nam Á.  Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn

Theo ông Võ Quang Lâm - Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN), hơn mười năm qua, kể từ khi kéo điện lưới quốc gia bằng cáp ngầm 22kV ra đảo Cô Tô (tháng 10/2023) đến nay, các tuyến cáp ngầm cấp điện từ đất liền ra các huyện đảo đều vận hành an toàn, đảm bảo dòng điện thông suốt phục vụ sản xuất, sinh hoạt và an ninh quốc phòng trên đảo. Không chỉ đảm bảo cấp điện cho phát triển kinh tế và đời sống, trong các tuyến cáp ngầm vượt biển này còn cho thêm một hiệu ích cũng rất đáng kể trong phát triển kinh tế số. 

"Ngoài việc cung cấp điện thì trong quá trình thiết kế và thi công thì Tập đoàn Điện lực Việt Nam còn kết hợp đầu tư xây dựng một tuyến cáp quang nằm trong các tuyến cáp điện đó nên người dân được sử dụng các dịch vụ viễn thông với chất lượng cao như internet tốc độ cao; Thế rồi các phương tiện truyền hình ảnh và âm thanh chất lượng cao là các khả năng mới mà người dân các huyện đảo được sử dụng. Cho đến nay hệ thống viễn thông cung cấp ra các huyện đảo, xã đảo này thì cơ bản chỉ được cung cấp bằng vệ tinh hoặc thông qua các hệ thống viba. Mà chúng ta đều biết thì các hệ thống truyền thông bằng vệ tinh và viba thì rất phụ thuộc vào yếu tố thời tiết và với chi phí rất cao. Khi mà người dân được sử dụng các tuyến cáp quang này thì họ có thể sử dụng các dịch vụ viễn thông với chất lượng cao và với giá thành hợp lý tương tự như các dịch vụ viễn thông trên đất liền. Đây cũng là một cơ hội rất lớn cho việc thúc đẩy phát triển kinh tế số ở các huyện, đảo xã đảo của chúng ta".

Nhờ có điện lưới ra với đảo, các xã đảo, huyện đảo có wifi, internet đầy đủ. Nhờ đó, công tác cải cách hành chính cũng được triển khai tốt, với 100% hồ sơ tiếp nhận qua dịch vụ công mức độ 3 và 4. Các phần mềm như định danh điện tử - VneID, tài khoản Bảo hiểm xã hội, Bảo hiểm Y tế - VssID cho đến phát triển thanh toán không dùng tiền mặt đang ngày càng phổ biến. Không chỉ phát triển kinh tế - xã hội, mà quốc phòng an ninh cũng được giữ vững với sự hỗ trợ của điện lưới quốc gia. 

Đưa điện về nông thôn miền núi, hải đảo là chủ trương được Đảng và Chính phủ đặc biệt quan tâm, tạo bước phát triển quan trọng trong công cuộc điện khí hóa. Chương trình cấp điện nông thôn miền núi, hải đảo 2021- 2025 được xác định tạo xung lực cho phát triển kinh tế các địa phương, các vùng biển, đảo của Tổ quốc. Năm 2024  được xác định là năm tăng tốc, bứt phá, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc thực hiện thành công, thắng lợi Kế hoạch 5 năm 2021- 2025. 

Trên cơ sở các quyết định của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt chủ trương đầu tư dự án đưa điện lưới quốc gia bằng cáp ngầm ra huyện đảo Côn Đảo với tổng mức đầu tư khoảng 5.000 tỷ đồng; Đặc biệt, tại Kỳ họp bất thường lần thứ 5 của Quốc hội Khoá XIV ngay trong tháng đầu năm mới 2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết giao vốn khoảng 2.500 tỷ đồng cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để góp phần vào việc thực hiện dự án cấp điện cho huyện đảo Côn Đảo (tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu). Chúng ta có quyền hy vọng và tin tưởng rằng, tuyến cáp ngầm vượt biển dài gần 80km (từ khu vực biển tỉnh Sóc Trăng ra huyện Côn Đảo) sẽ đảm bảo đúng tiến độ: khởi công vào đầu năm 2025 và hoàn thành cấp điện vào năm 2026.