Đóng điện vận hành đường dây siêu cao áp 500kV: Bài toán khó đầu tiên đã được giải
Nhiệm vụ đầu tiên của Trung tâm Điều độ HTĐ Quốc gia sau ngày thành lập là chuẩn bị phương thức đóng điện và vận hành hệ thống truyền tải điện siêu cao áp 500 kV Bắc -Nam. Phải nói rằng, đây là nhiệm vụ vô cùng khó khăn và phức tạp cho đội ngũ cán bộ kỹ thuật của Trung tâm vì trước ngày 27/5/1994, hệ thống điện Việt Nam bao gồm ba hệ thống điện miền Bắc, miền Nam và miền Trung được vận hành độc lập, cấp điện áp truyền tải cao nhất là 220 kV. Do vậy, vận hành đường dây 500kV để liên kết ba hệ thống điện miền là một bài toán vô cùng mới mẻ mà sự phức tạp của nó đã là đề tài bàn luận của rất nhiều nhà khoa học trong nước do tổng chiều dài đường dây 500 kV Bắc - Nam là 1500 km, xấp xỉ ¼ bước sóng. Để chuẩn bị tốt cho nhiệm vụ này, ngay từ năm 1993, hơn 30 kỹ sư được tuyển chọn từ các đơn vị, công ty điện lực phía Bắc theo học các khoá đào tạo tại Trường đại học Bách khoa Hà Nội, các khoá đào tạo vận hành và phân tích hệ thống tại Úc, Bỉ. Thông qua các khoá học này, các kĩ sư của Trung tâm được tiếp cận với các kiến thức, công nghệ và thực tế trong công tác vận hành đường dây siêu cao áp 500 kV trên thế giới nhằm áp dụng cho hệ thống đường dây 500 kV Bắc-Nam của Việt Nam. Sau đó, từ tháng 1 đến tháng 5/1994, một không khí làm việc sôi nổi và khẩn trương bao trùm toàn Trung tâm để hoàn thành các công việc cần thiết cho việc hoà điện ĐZ 500 kV lần đầu tiên dự kiến vào cuối tháng 5/1994. Cùng với các chuyên gia nước ngoài đặc biệt là các chuyên gia Úc, đội ngũ cán bộ kỹ thuật của Trung tâm đã kiểm tra, tính toán các phương án phóng điện và hoà điện đường dây 500 kV, phương án vận hành hệ thống điện hợp nhất Việt Nam sau khi hoà điện, kiểm tra tính toán các trị số chỉnh định rơ-le, bảo vệ, viết các phiếu thao tác đóng điện,.. nhằm đảm bảo việc hoà đường dây 500 kV Bắc-Nam và vận hành hệ thống điện Quốc Gia sau này được an toàn và ổn định nhất.
Khai thác hiệu quả tổng hợp các nhà máy điện
Năm 1995, Tổng Công ty Điện lực Việt Nam được thành lập nay là Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Trung tâm Điều độ HTĐ Quốc gia trở thành đơn vị thành viên hạch toán phụ thuộc, trực thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam. Nhiệm vụ mới giao thêm cho Trung tâm là tiếp nhận điều hành trực tiếp tất cả các nhà máy điện có công suất tổ máy trên 30 MW nhằm khai thác hiệu quả tổng hợp các nhà máy điện, đảm bảo việc cung cấp điện an toàn, ổn định cho các nhu cầu dùng điện trên phạm vi toàn quốc.
Cùng với sự phát triển đi lên của đất nước trong những năm vừa qua, nhu cầu điện đối với các ngành kinh tế quốc dân, nhu cầu điện phục vụ sinh hoạt và các hoạt động chính trị -xã hội không ngừng tăng cao (13 -15%/năm, có năm 17-18%/năm). Các phần tử của hệ thống điện như nhà máy điện, trạm biến áp, đường dây tải điện liên tục được xây dựng mới và đưa vào vận hành trong HTĐ. Trong vòng 15 năm từ năm 1994-2009, sản lượng điện không ngừng tăng trưởng, từ 12, 28 tỷ lên 76,955 tỷ kWh (2008), công suất cũng tăng tương ứng từ 2.796 lên 12.636 MW. Tuy vậy, những khó khăn, thách thức đối với hệ thống điều độ lại liên tục nảy sinh, có nhiều nguyên nhân cả chủ quan và khách quan như tiến độ các nguồn điện mới đưa vào thường bị chậm so với kế hoạch đã tính toán, lưới điện phát triển còn thiếu đồng bộ, vừa phải cải tạo chống quá tải vừa phải vận hành; Hệ thống rơ-le bảo vệ, tự động chống sự cố trên lưới điện chắp vá, thiếu đồng bộ; Hệ thống điện không có đủ công suất dự phòng; Yếu tố khí hậu thuỷ văn một vài năm bất lợi gây thiếu điện trong mùa khô v.v... Nhưng với tinh thần chủ động, sáng tạo, không ngừng học hỏi, tập thể CBCNV Trung tâm đã quản lý tốt, nhanh chóng làm chủ và khai thác có hiệu quả các thiết bị công nghệ hiện đại, các phần mềm tính toán chuyên dụng, trực tiếp tính toán, đưa ra các phương thức vận hành và chỉ huy vận hành HTĐ tối ưu về an toàn và kinh tế, góp phần đảm bảo cung cấp điện liên tục ổn định cho các nhu cầu kinh tế, chính trị, xã hội và sinh hoạt của toàn dân, mang lại hiệu quả kinh tế cao cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
Ghi nhận những thành tích của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia, Đảng và Nhà nước đã tặng thưởng Huân Chương lao động hạng Nhì. Ảnh: Ngọc Hà
Góp phần vận hành hệ thống điện quốc gia an toàn, ổn định, tin cậy và kinh tế
Song song với nhiệm vụ chính là chỉ huy điều hành sản xuất, những năm vừa qua Trung tâm còn được EVN giao kiêm nhiệm thực hiện một số dự án như dự án SCADA /EMS của Điều độ Quốc gia giai đoạn 2, Dự án Nâng cao năng lực các Trung tâm Điều độ lưới điện truyền tải,dự án hệ thống SCADA/EMS mới cho Trung tâm Điều độ, dự án trang bị hệ thống rơ-le sa thải phụ tải theo tần số thấp, dự án lắp đặt mạch sa thải đặc biệt, dự án nâng cao ổn định hệ thống điện và tham gia điều hành các dự án SCADA /EMS Trung tâm điều độ hệ thống điện miền Bắc, Trung, Nam do các Công ty điện lực làm chủ đầu tư ... Đây là những dự án phức tạp, có liên quan nhiều đến tư vấn và nhà thầu nước ngoài nhưng Trung tâm đã tận dụng nguồn nhân lực tại chỗ tham gia điều hành các dự án, nhanh chóng nắm bắt được công nghệ hiện đại, thực hiện đúng các qui định và chính sách chế độ hiện hành của nhà nước, đảm bảo cho các dự án đạt hiệu quả, chất lượng cao, tiết kiệm được hàng trăm ngàn USD.
Thực hiện cân bằng cung cầu 2004-2010 làm cơ sở cho Tập đoàn thực hiện chủ trương đầu tư xây dựng mạch II 500 kV Bắc – Nam, Trung tâm đã hiệu chỉnh tiến độ nguồn điện, mua điện từ Trung Quốc góp phần đáng kể vào việc đảm bảo cung cấp điện cho HTĐ miền Bắc giai đoạn 2005-2009. Điều độ Quốc gia cũng là đơn vị đầu tiên trong cả nước tính toán các thông số thiết bị bù, tính toán trị số TRV, điện trở đóng cho các máy cắt 500 kV (cho công trình đường dây 500kV Bắc – Nam mạch 2, đường dây 500 kV Phú Mỹ - Nhà Bè – Phú Lâm, đường dây 500 kV Quảng Ninh - Thường Tín) góp phần tiết kiệm hàng triệu USD thuê tư vấn nước ngoài cũng như rút ngắn quá trình đầu tư dự án. Hệ thống bù vô công tối ưu trên lưới 110 kV do Trung tâm tính toán và được EVN đầu tư trong giai đoạn 2003-2005 đã cho thấy hiệu quả trong việc nâng cao chất lượng điện áp cũng như giảm tổn thất truyền tải.
Từ 2005 – 2008, Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia đã tích cực tham gia xây dựng và điều hành thị trường điện nội bộ, thị trường phát điện cạnh tranh thí điểm; phối hợp với các đơn vị trong và ngoài ngành đóng góp và xây dựng những quy trình, quy định pháp lý làm nền tảng cho việc vận hành thị trường điện sau này; phối hợp với chuyên gia tư vấn nước ngoài tham gia đào tạo nhiều khoá cho các nhà máy và các đơn vị tham gia thị trường điện.
Tại lễ kỷ niệm 15 năm ngày thành lập, Trung tâm điều độ HTĐ Quốc Gia vinh dự được đón nhận Huân chương lao động hạng nhì và Trung tâm điều độ HTĐ miền Bắc cũng vinh dự đón nhận Huân chương Lao động hạng ba. Đây là phần thưởng cao quí và cũng là sự ghi nhận cho những đóng góp của Trung tâm trong công cuộc Công nghiệp hoá - Hiện đại hoá, đổi mới đất nước, ghi nhận những thành quả lao động sáng tạo, những nỗ lực hết mình của từng CBCNV của toàn Trung tâm. Cũng trong dịp này, Ông Đặng Huy Cường, Bí thư Đảng Uỷ-Giám đốc Trung tâm điều độ HTĐ Quốc gia, đồng chí Đặng Văn Chiến, Bí thư Chi bộ-Giám đốc Trung tâm điều độ HTĐ miền Bắc, đồng chí Hoàng Kim Vũ, Bí thư Đảng bộ-Giám đốc Trung tâm điều độ HTĐ miền Trung được tặng Huân chương Lao động hạng 3./.