Lượng nước từ hồ thủy điện An Khê-Kanak trả lại sông Ba đáp ứng nhu cầu tưới cho 2.750 ha ở hạ lưu An Khê. Ảnh: Ngọc Hà/Icon.com.vn
Lượng nước cần dùng để phục vụ sản xuất nông nghiệp của các trạm bơm là 243.880 m3/s/ngày, tương đương lưu lượng khoảng 3,28 m3/s. Theo Quy trình 1077, nếu lưu lượng nước đến hồ lớn hơn 23 m3/s, hồ thủy lợi Ayun Hạ xả nước trả về sông Ayun với lưu lượng không nhỏ hơn 5 m3/s là đảm bảo đủ nước phục vụ nhu cầu sử dụng nước phía hạ du.
Còn phía hạ lưu đập thủy điện An Khê-Ka Nak, theo báo cáo của UBND các huyện: Kông Chro, Đăk Pơ, K’Bang và thị xã An Khê, có 4 trạm bơm lấy nước dưới hạ du đập. Lượng nước cần dùng để phục vụ cho sản xuất nông nghiệp, các nhà máy công nghiệp và cấp nước sinh hoạt là 179.226,4 m3/ngày đêm, tương đương khoảng 3,25 m3/s. Do vậy, theo Quy trình 1077, hồ An Khê - Ka Nak vận hành xả nước liên tục xuống hạ du sông Ba với lưu lượng không nhỏ hơn 4 m3/s là đảm bảo đủ nước để phục vụ nhu cầu sử dụng nước phía ha du.
Theo Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Gia Lai, nếu đầu tư đủ theo Quy hoạch hệ thống thủy lợi vừa và nhỏ trên địa bàn tỉnh Gia Lai được UBND tỉnh phê duyệt thì tổng số trạm bơm lấy nước trực tiếp từ sông Ba là 23 trạm bơm với tổng lưu lượng cần là 5,89 m3/s còn phù hợp theo quy định của Quy trình 1077 trong thời kỳ dùng nước gia tăng.
Do tình hình hạn hán, thiếu nước, hiện hồ chứa thủy điện Ka Nak, An Khê chủ yếu làm nhiệm vụ cấp nước qua đập tràn An Khê cho hạ du sông Ba, việc phát điện rất hạn chế để có nước đưa về hạ du sông Côn theo yêu cầu của Tổng cục Thủy lợi, Bộ Nông Nghiệp và Phát triển nông thôn. Do đó, Tập đoàn Điện lực Việt Nam kiến nghị giải pháp trước mắt hiện nay là UBND tỉnh Gia Lai chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Công Thương, UBND thị xã An Khê, Công ty Thủy điện An Khê - Ka Nak, trên cơ sở lượng nước có trong hồ Ka Nak, An Khê và dự báo tình hình thủy văn của các cơ quan dự báo khí tượng thủy văn để xác định nhu cầu sử dụng nước, lập kế hoạch điều tiết nước hồ chứa thủy điện An Khê - Ka Nak trình UBND tỉnh phê duyệt.
UBND tỉnh Gia Lai cũng chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường kiểm tra, giám sát, đôn đốc các cơ sở công nghiệp, nông nghiệp,… dọc sông Ba phía hạ lưu đập An Khê thực hiện đúng quy định về bảo vệ môi trường để đảm bảo chất lượng nguồn nước hạ du sông Ba. Giải pháp này vừa đảm bảo nguồn nước cho sinh hoạt của nhân dân, chăn nuôi gia súc, sản xuất nông nghiệp, vừa đảm bảo môi trường khu vực hạ du sông Ba.
Về phía Công ty Thủy điện An Khê - Ka Nak luôn quán triệt sự chỉ đạo nhất quán của Tập đoàn Điện lực Việt Nam là ưu tiên nguồn nước các hồ thủy điện để đáp ứng nhu cầu nước hạ du của các địa phương. Đồng thời thực hiện nghiêm các chỉ đạo của UBND tỉnh Gia Lai về vận hành hồ chứa để đáp ứng các nhu cầu nước hạ du sông Ba.
Về lâu dài, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã chỉ đạo Tổng công ty Phát điện 2 (là đơn vị sở hữu Nhà máy thủy điện An Khê - Ka Nak), làm việc với đơn vị tư vấn chuyên ngành. Trên cơ sở hiện trạng thủy điện An Khê - Ka Nak, hiện trạng các hồ chứa thuộc lưu vực sông Ba và nhu cầu sử dụng nước hiện hữu, quy hoạch sử dụng nước của sông Ba trong tương lai (tập trung khu vực từ sau đập An Khê về hạ du), để phân tích, đánh giá tính đáp ứng về lưu lượng dòng chảy mùa khô trên dòng chính sông Ba. Từ đó, đề xuất các giải pháp để tăng hiệu quả sử dụng nước cho hạ du sông Ba, báo cáo Tập đoàn để trình cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Để khai thác và sử dụng nguồn nước sông Ba đạt hiệu quả tổng hợp, đảm bảo hài hòa lợi ích và hiệu quả cho các bên đang sử dụng chung nguồn nước sông Ba, Tập đoàn cũng kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì xem xét cập nhật quy hoạch sử dụng nước trong tình hình phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương hiện nay tại lưu vực sông Ba để điều chỉnh phù hợp.
Sở Công Thương Gia Lai đã kiến nghị UBND tỉnh có văn bản đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và các Bộ ngành Trung ương sớm triển khai xây dựng hệ thống đập điều hòa phía sau đập thủy điện An Khê để tham gia vào việc lưu giữ nước cho mùa khô và giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đáp ứng nhu cầu sử dụng nước ngày càng tăng cho khu vực hạ du.
Về lâu dài, các địa phương và các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền cần xây dựng các dự án tưới tiêu tiết kiệm nước phục vụ phát triển nông nghiệp, công nghiệp, môi trường làm cơ sở cho việc điều hành nguồn nước chung ở khu vực hồ An Khê - Ka Nak thêm hiệu quả.
(Hết)