Ống khói nhà máy điện Vinh
Nhà máy điện Vinh được khởi công xây dựng vào ngày 1/6/1956 trên chính mảnh đất Nhà máy điện SIFA anh hùng năm xưa với cuộc kháng chiến 9 năm chống thực dân Pháp. Đây là công sức và tâm huyết của hàng ngàn cán bộ, công nhân viên, bộ đội, những người thợ lắp máy cùng với các chuyên gia Liên Xô đã không quản ngày đêm lao động trên công trường. Ngày 15/6/1957, một vinh dự lớn đến cán bộ công nhân viên công trường xây dựng Nhà máy điện Vinh là được đón Bác Hồ kính yêu về thăm. Bác căn dặn: “Các cô, các chú được giao quản lý tài sản quý báu này. Các cô, các chú hãy cố gắng lên, đừng để cảnh nghèo nàn lạc hậu trở lại trên quê hương Xô Viết Nghệ Tĩnh chúng ta”. Cả công trường xây dựng Nhà máy điện Vinh như được tiếp thêm sức mạnh, phong trào thi đua diễn ra sôi nổi khắp nơi, và đến tháng 6/1958 thì Nhà máy được khánh thành.
Với công suất 8.000 KW, Nhà máy nhiệt điện đã chính thức đi vào sản xuất theo kế hoạch, cung cấp điện phục vụ cho phát triển công nghiệp, nông nghiệp, quốc phòng và đời sống nhân dân của 2 tỉnh Nghệ An và Hà Tĩnh. Thời điểm lúc bấy giờ, Nhà máy điện Vinh là một trong những cái nôi của phong trào vận hành an toàn của toàn ngành Điện lực miền Bắc. Nhà máy cũng là nơi đào tạo cung cấp cho ngành Điện và các ngành khác nhiều cán bộ quản lý và công nhân kỹ thuật nòng cốt.
Trong suốt 10 năm chống chiến tranh phá hoại của giặc Mỹ, Nhà máy điện Vinh là một trong những mục tiêu đánh phá ác liệt nhất. Kẻ thù đã đánh vào Nhà máy trên 300 trận với 2.319 quả bom các loại, 149 quả tên lửa, 64 quả đại bác... Nhà máy đã phải khôi phục lại tới 26 lần. Nhưng “Địch đánh ta phục hồi, địch lại đánh ta lại phục hồi, bám trụ kiên cường, thề quyết tử cho dòng điện quyết sinh”; “ống khói chính đổ, ta làm ống khói bằng tôn, ống khói bằng tôn đổ ta làm đường khói ngầm”... Đó là những khẩu hiệu hành động của tập thể công nhân Nhà máy điện Vinh. Nó thực sự trở thành niềm tin, niềm kiêu hãnh của những người thợ điện trên quê Bác, xứng đang với lá cờ thêu 12 chữ vàng Chiến đấu dũng cảm, lao động sáng tạo, chiến thắng vẻ vang do Liên hiệp Công đoàn Nghệ An tặng.
Đương đầu với bom đạn giặc Mỹ, cán bộ công nhân Nhà máy điện Vinh đã phát huy truyền thống anh dũng của người thợ điện trên quê hương Xô Viết Nghệ Tĩnh kiên cường. Những người thợ điện Vinh với tấm lòng quả cảm, mưu trí, sáng tạo, đổ bao nhiêu mồ hôi công sức, trong đó có cả máu xương của đồng chí, đồng đội, giành giật với kẻ thù, sản xuất ra từng kWh điện, để “dòng điện không bao giờ tắt trên quê hương Xô Viết Nghệ Tĩnh.. Ngày 4/6/1965, đối với Nhà máy điện Vinh là một ngày không thể nào quên, máy bay địch ập tới ném bom xối xả vào Nhà máy, 8 đồng chí cán bộ công nhân đã hy sinh ngay tại nơi đang làm việc.
Nhà máy điện Vinh đã được Đảng, Nhà nước tuyên dương là đơn vị Anh hùng (năm 1967, tại Đại hội Liên hoan Anh hùng và Chiến sĩ thi đua chống Mỹ cứu nước), tặng danh hiệu Anh hùng Lao động cho 2 đồng chí là Huỳnh Ngọc Đủ, Trương Quang Thâm và 30 huân chương các loại. Có 5 đồng chí là CBCNV Nhà máy đã trúng cử đại biểu Quốc hội qua các nhiệm kỳ. Để ca ngợi những thành tích đó, Xưởng phim tài liệu Việt Nam đã xây dựng bộ phim “Dòng điện không bao giờ tắt..
Tháng 10/1985, Nhà máy điện Vinh ngừng hoạt động do nguồn điện ở phía Bắc được tăng cường (Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại hoà vào lưới). Sau gần 28 năm vận hành phát điện, qua bao thời kỳ thăng trầm, đổi thay, Nhà máy điện Vinh đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình. Là chứng tích lịch sử của một đơn vị sản xuất, mà tên tuổi đã đi vào lịch sử của dân tộc, của ngành Điện Việt Nam, đó là Nhà máy điện Vinh anh hùng.
ý thức được giá trị, ý nghĩa lịch sử của Nhà máy, trong suốt thời gian qua, Điện lực Nghệ An đã luôn quan tâm bảo vệ địa điểm di tích này. Bên cạnh việc giữ nguyên một phần mặt bằng Nhà máy trước đây, Điện lực Nghệ An còn bảo tồn và tôn tạo một số hạng mục trên nền đất cũ của Nhà máy như ống khói, trung tâm điều hành sản xuất lò máy Liên Xô (cũ), hệ thống hang hầm trong lòng núi Dũng Quyết (hang D6) và rất nhiều hiện vật được lưu giữ tại phòng Truyền thống. Cứ vào ngày 4 tháng 6 hằng năm, Điện lực Nghệ An đều tổ chức lễ dâng hương tưởng niệm các liệt sỹ đã anh dũng hy sinh vì dòng điện không bao giờ tắt trên quê hương Xô Viết.