Tuy nhiên, từ những năm 90 của Thế kỷ 20 trở về trước, do hệ thống văn bản pháp luật và quy định của Nhà nước trong lĩnh vực quản lý chất lượng đối với các thiết bị đo đếm phục vụ mua bán điện chưa đầy đủ, biểu giá điện còn đơn giản, cơ sở hạ tầng và công nghệ sản xuất thiết bị đo lường còn yếu, vì vậy chất lượng quản lý công tơ đo đếm để bán điện cho khách hàng trong giai đoạn này còn nhiều bất cập. Điều này đã gây ảnh hưởng rất lớn đến các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của ngành điện, đồng thời cũng gây ảnh hưởng đế quan hệ mua bán giữa ngành điện với khách hàng.
Từ năm 1990 trở về đây, với sự chuyển đổi của cơ chế hoạt động kinh tế sang cơ chế thị trường, trước yêu cầu của khách hàng ngày càng cao về sự công bằng, công khai, minh bạch trong mua bán và quản lý kinh doanh đã buộc ngành điện phải có sự chuyển biến một cách cơ bản. Có thể nói đây là giai đoạn ngành điện phải thực hiện những công việc quan trọng nhất là hoàn thiện cơ sở pháp tronghoạt động đo đếm, song song với củng cố, cải tiến cơ chế quản lý, đưa công tác quản lý vào nền nếp, đồng thời chủ động, đẩy mạnh nghiên cứu, đầu tư để hiện đại hóa, nâng cao chất lượng hệ thống đo đếm.
Bước đầu, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã tập trung đầu tư, thay thế các công tơ cũ, không đủ tiêu chuẩn ký thụât bằng các công tơ mới đạt yêu cầu; xóa bỏ hoàn toàn tình trạng “khoán” trong sử dụng điện. Tiến tới tăng cường công tác thay thế công tơ định kỳ đối với các công tơ đến hạn theo quy định; đồng thời, thường xuyên kiểm tra, phúc tra để phát hiện và xử lý kịp thời sự cố bất thường của công tơ đo đếm. Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động của công tơ để phản ảnh kịp thời với nhà chế tạo nhằm cải tiến công nghệ, nâng cao chất lượng sản phẩm và đáp ứng yêu cầu quản lý và đặc biệt là chống lấy cắp điện.
Từ cuối những năm 90, EVN đã từng bước nghiên cứu, triển khai ứng dụng các công nghệ mới trong đo đếm điện năng và đọc chỉ số công tơ như lắp đặt công tơ điện nhiều biểu giá cho khách hàng, sử dụng các thiết bị đọc chỉ số công tơ từ xa để nâng cao năng suất lao động, cải thiện chất lượng công tác đọc chỉ số công tơ, giảm thiểu nguy cơ mất an toàn lao động trong công việc đọc chỉ số công tơ; đồng thời, theo dõi, giám sát chặt chẽ tình trạng sử dụng điện của khách hàng để phát hiện kịp thời hiện tượng đo đếm thiếu chính xác, đặc biệt là phát hiện hiện tượng có can thiệp trái phép để trộm cắp điện.
Công tác kiểm định phương tiện đo đếm điện năng cũng được phân cấp và đầu tư phát triển tại các Điện lực. Từ chỉ vài cơ sở được uỷ quyền kiểm định trong năm đầu 1980, đến nay đã có 67 đơn vị kiểm định trong toàn quốc được công nhận. Tới nay, 100% số công tơ lắp đặt cho khách hàng đều được qua kiểm định ban đầu.
Việc nghiên cứu công tơ điện tử (công tơ kỹ thuật số) cũng đã được đặt ra ngay từ năm 1995 (khi mới thành lập Tcty Điện lực Việt Nam). Năm 1997, sau khi thử nghiệm thành công và xây dựng Quy trình kiểm định công tơ điện tử tạm thời, trên 2000 công tơ điện tử đầu tiên được mua, đăng ký mẫu và triển khai tại các đơn vị của EVN. Đến nay, tại tất cả các vị trí đo đếm ranh giới giao nhận điện năng giữa các đơn vị Nhà máy điện, Cty Truyền tải điện, Cty Điện lực của EVN và trên 72.000 khách hàng thuộc đối tượng áp dụng 3 giá đã được lắp đặt công tơ điện tử. Các công tơ này chủ yếu nhập khẩu từ các hãng sản xuất công tơ lớn trên thế giới như Elster, Schlumberger, ADMI, Landi & Gyr... Đây là các chủng loại công tơ có cấp chính xác cao, được tích hợp nhiều chức năng cho phép khai thác và nâng cao độ tin cậy, tiện lợi cho trong quá trình quản lý điện năng của ngành cũng như về phía khách hàng, đem lại hiệu quả thực sự cho xã hội, khách hàng và ngành điện.
Ngoài ra, nhằm hợp lý hóa công tác kinh doanh, nâng cao năng suất lao động, các đơn vị thuộc EVN đã tiếnhành nghiên cứu, chế tạo và triển khai ứng dụng công tơ điện tử 1 pha để bán cho khách hàng như: Cty Điện lực 1 (PC1) liên doanh với Cty Omni System Co. Ltd sản xuất, lắp ráp công tơ điện tử 1 pha có chức năng đọc số liệu từ xa qua cáp RS 485 và đang triểnkhai lắp đặt các công tơ này để bán điện cho khách hàng; Cty Điện lực 3 (PC3) sử dụng công tơ điện tử 1 pha do Cty nghiên cứu chế tạo. Các công tơ này có chức năng đọc số liệu từ xa qua đường dây hạ thế hoặc sóng vô tuyến điện. Hiện nay, các công tơ này đã được lắp đặt và vận hành có hiệu quả trên địa bàn thành phố Đà Nẵng; Trường Đại học Điện lực đã nghiên cứu sản xuất thành công công tơ điện tử 1 pha và 3 pha kiểu SmartRF, hiện đang hoàn tất thủ tục thương mại để đưa ra thị trường.
Có thể nói công tơ điện tử đã và đang khẳng định xu thế bằng các tính năng nổi trội, đáp ứng được các yêu cầu mới trong hoạt động kinh doanh, đồng thời khắc phục về cơ bản những khiếm khuyết của công tơ cơ khí về cấp chính xác và độ nhạy, do đó đảm bảo đo đếm đầy đủ, chính xác điện năng sử dụng, kể cả trong trường hợp công suất sử dụng thấp (thậm chí còn giảm tổn thất điện năng do công suất công tơ tiêu thụ thấp). Có khả năng đọc số liệu công tơ từ xa, qua đó trợ giúp quá trình theo dõi, cập nhật số lịêu và vận hành công tơ, giúp các đơn vị tăng năng suất lao động, giảm tiêu cực, giảm thiểu tai nạn lao động, nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng.
Tuy nhiên, để triển khai đồng loạt, hiện nay EVN gặp một số khó khăn về tài chính do chi phí ban đầu cao hơn nhiều so với công tơ cơ khí; việc sử dụng tương đối phức tạp, yêu cầu lực lượng quản lý vận hành phải qua đào tạo. Song, với xu thế tất yếu và để đáp ứng yêu cầu trong cơ chế thị trường, EVN cần nghiên cứu triển khai rộng rãi việc ứng dụng công nghệ mới trong khâu đọc chỉ số công tơ, trước mắt để nâng cao năng suất lao động, nâng cao độ chính xác, giảm thiểu tiêu cực trong công tác ghi chỉ số và cải thiện chất lượng dịch vụ khách hàng./