Đêm trên Sông Đà
Đón chúng tôi khi vừa rời cuộc họp giao ban về, Giám đốc Nhà máy thuỷ điện Hoà Bình Nguyễn Văn Thành phấn khởi thông báo: Nhà máy chúng tôi đã hoàn thành chỉ tiêu Tập đoàn điện lực giao về sản lượng cho năm 2007 là 7,7 tỷ kW giờ,hết tháng 10 chúng tôi đã đạt 8 tỷ kW giờ và từ nay đến cuối năm nhà máy sẽ có con số kỷ lục mới về sản lượng điện. Không khí lao động sản xuất hăng say là điều dẽ nhận thấy hàng ngày ở nhà máy, nhưng dường như không khí ấy được nhân lên mỗi khi nhà máy hướng tới ngày thành lập, hướng tới kỷ niệm Cuộc cách mạng tháng Mười Nga lịch sử.
Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình là công trình thuỷ điện lớn nhất nước ta trong thế kỷ XX, là niềm tự hào, sự ngưỡng mộ của cả dân tộc trên chặng đường công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Với 8 tổ máy, tổng công suất đặt 1.920 MW, mỗi năm, Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình cung cấp cho đất nước nguồn năng lượng sạch và ổn định trên 8 tỷ kW giờ điện. Công trình có hồ chứa dung tích 9,45 tỷ m3, dung tích hữu ích 5,5 tỷ m3, bằng 1/10 dòng chảy trung bình năm của sông Đà tại tuyến Hoà Bình. Nhà máy có 4 nhiệm vụ chính, mà một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu là chống lũ, đảm bảo an toàn cho thủ đô Hà Nội và các tỉnh đồng bằng châu thổ sông Hồng, nơi có mật độ dân cư đông đúc, một vùng đồng bằng trù phú và có nhiều công trình quan trọng của đất nước. Vì vậy, hàng năm, về mùa lũ, hồ chứa Thuỷ điện Hoà Bình phải dành một dung tích trên 5 tỷ m3 để dự phòng, thực hiện nhiệm vụ cắt lũ. Đây là điểm khác các công trình thuỷ điện ở nước ta. Nhưng cũng vì vậy mà công tác điều tiết để thực hiện đồng thời hai nhiệm vụ vừa phát điện, vừa tưới tiêu là hết sức khó khăn và phức tạp. Từ khi công trình thuỷ điện Hoà Bình tham gia cắt lũ, đã làm giảm đáng kểt mực nước sông Hồng vào mùa lũ, góp phần đảm bảo hệ thống đê điều, hạn chế thiệt hại do thiên tại, thúc đẩy sự phát triển kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước.
Ngay từ khi tổ máy đầu tiên đi vào hoạt động vào tháng 12 năm 1988, với công suất 240 MW, hệ thống điện miền Bắc đã nhanh chóng được cải thiện. Và sau khi đưa toàn bộ 8 tổ máy với công suất 1.920 MW hoà vào hệ thống điện năm 1994 đã đáp ứng mọi nhu cầu sử dụng điện ở miền Bắc. Năm 1994, Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình đã chiếm 67,5% tổng công suất của các nhà máy điện phía Bắc. Miền Bắc đã thoả mãn và có phần vượt nhu cầu sử dụng điện. Tuy nhiên, Nhà máy cũng mới chỉ phát được khoảng 69% sản lượng theo thiết kế. Từ ngày 27-5-1994, đường dây 500 kV Bắc - Nam chính thức đưa vào vận hành, thống nhất các hệ thống điện khu vực thành hệ thống điện quốc gia, đồng thời trạm biến áp 500 kV đầu nguồn được đặt tại Nhà máy Thuỷ điện Hoà Bình, Nhà máy mới có điều kiện để phát huy hết công suât, cung cấp điện cho cả nước. Từ năm 2000 đến nay, mỗi năm, Nhà máy sản xuất trên 8 tỷ kW giờ điện, đạt và cao hơn sản lượng trung bình theo thiết kế. Tính từ khi bắt đầu vận hành cho đến nay, Thuỷ điện Hoà Bình đã cung cấp hơn 132,1 tỷ kW giờ điện cho quốc gia.
Thuỷ điện Hoà Bình là thành quả lao động vinh quang, dũng cảm, sáng tạo, là sự phấn đấu ngày đêm với bao nhiêu giản khổ, hy sinh của hàng vạn cán bộ, công nhân trên công trường. Những đóng góp của Nhà máy trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước là vô cùng to lớn. Nhà máy đã được nhận nhiều danh hiệu cao quý của Đảng, Chính phủ. Đặc biệt năm 1998, Nhà máy được phong tăng danh hiệu "Đơn vị Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới". Tính đến nay, Nhà máy và nhiều tập thể, cá nhân được tặng hơn 20 Huân chương Lao động.
Kể đến những thành tựu ngày nay của tập thể cán bộ, kỹ sư, công nhân nhà máy, nhất là vào dịp kỷ niệm Cách mạng tháng Mười Nga, những kỹ sư công nhân đã gắn bó với nhà máy từ những ngày đầu xây dựng không khỏi bùi ngùi khi nhắc đến những người bạn Liên Xô cũ đã gắn bó với họ trong suốt thời gian xây dựng nhà máy. Họ là những chuyên gia đến với công trình thuỷ điện Hoà Bình với tất cả tấm lòng chân thành.Hơn 800 chuyên gia đến từ đất nước bạn đã không quản ngày đêm gian khó, ròng rã hơn 6 năm sát vai với đội ngũ kỹ sư, công nhân Việt Nam để chinh phục dòng sông Đà, biến dòng nước thành nguồn điện sáng. Trong ánh sáng điện đến từ thuỷ điện Hoà Bình ngày hôm nay, bên cạnh công sức của hàng ngàn cán bộ, công nhân, còn có sự hy sinh của 157 cán bộ chiến sĩ công nhân Việt Nam và 11 chuyên gia đã mãi mãi ra đi vì dòng điện cho tổ quốc.
Tám tổ máy của Thuỷ điện Hoà Bình vẫn chạy đều với nhiệm vụ nặng nề nhưng vinh quang là nguồn cung cấp 15% sản lượng điện trên toàn hệ thống điện quốc gia.Bên cạnh đó, những nhiệm vụ cắt lũ, chống hạn, tạo môi trường sinh thái trong lành vẫn luôn là niềm tự hào của tập thể cán bộ, kỹ sư công nhân nhà máy khi nói về vai trò , đóng góp của công trình từ ngày đưa vào vận hành đến nay. Tháng Mười trên công trình thuỷ điện Hoà Bình bao giờ cũng vậy, sôi nổi với các phong trào thi đua lập thành tích mới, thành tích không chỉ để khẳng định mình mà còn để biết ơn những người đã góp sức, góp tài và cả sự hy sinh bản thân vì thuỷ điện Hoà Bình hôm nay./.